نشست هم‌اندیشی «فقه پژوهی و ظرفیت‌های دانشی درعرصه بین الملل» روز پنجشنبه ۲۹ آذر با حضور آقایان الشیخ مهدی الصمیدعي مفتی اعظم و رئیس شورای اهل سنت عراق، دکتر سیدصادق حقیقت هیئت علمی پژوهشگاه امام خمینی و انقلاب اسلامی، الشیخ عبدالقادر یوسف الترنیني هیئت علمی در دانشگاه لبنان «الجامعة اللبنانیة»، دکتر عابدین مومنی هیئت علمی دانشگاه تهران، دکتر محمود شفیعی هیئت علمی دانشگاه مفید قم و دکتر مصطفی خرم آبادی پژوهشگر حوزه فقه اسلامی به میزبانی پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر برگزار شد.
در ابتدای نشست، دکتر خرم آبادی دبیر نشست گفت: پرسش‌ها و چالش‌های طرح شده از سوی اساتید حاضر در جلسه زمینه‌ای است که ثمره بحث امروز را پر بارتر می‌کند.
سپس دکتر حقیقت با بیان مقدمه‌ای پیرامون مفروض بودن وجود ظرفیت‌ها و محدودیت‌های فقه و کارکرد آن در ارتباط با افراد و گروه‌ها بالاخص در عرصه بین‌الملل نکاتی را مطرح کرد.
وی بیان داشت که آیا گستره فقه شامل مسائل اجتماعی، سیاسی و مسائل مرتبط با نظام میشود یا خیر؟ آیا ما فقه نظام و فقه حکمرانی داریم یانه؟ آیا فقه در ساختار ها هم می‌تواند وارد شود و حکم دهد؟
نکته دوم: امام خمینی(ره) با دو عنوان فقهی(ولایت مطلقه فقیه و بحث مصلحت) ساختاری به عنوان مجمع تشخیص مصلح نظام را پایه گذاری کردند که خود مبنایی برای حکمرانی میشود.
وی در بیان نکته سوم از نکات خویش گفت: چه بسا بتوان ادعا کرد که فقه در مسائل مرتبط با عرصه بین الملل بی نظر نیست. مثلا روابط ما با کشور های کافر محارب و غیر محارب چگونه خواهد بود؟ آیا امکان گفت‌وگو با کشور های کافر محارب وجود دارد یا خیر؟ در فقه مباحثی مثل دار الاسلام و دار الکفر، عملیات استشهادی، جهاد ابتدائی و… چه احکامی دارند؟
نکته چهارم: ارتباط بین کشورهای اسلامی به طور خاص چگونه است؟
نکته پنجم: شناخت شکل جامع شناختی قدر مراجع در جامعه و حکمرانی برآنها به چه انداره هست؟
و در انتها نکاتی از جمله ارتباط دانشی فقه با دیگر علوم، عدم پاسخ گویی فقه به همه مسائل اجتماعی مثل نظریه صلح و نظریه دولت(گذاره در مورد صلح و دولت داریم اما نظریه نداریم)، تفاوت رویکردها به دین و فقه(حد اکثری-حداقلی-بینابین)، تعامل با گفتمان هایی که قائل به عدم اعتباریت فقه اند مثل مسلمانان روشن فکر در کشور دیگر و شناخت شکل جامع شناختی کشور ها و گفتمانهای دیگر که رقیب ما هستند پیرامون محدودیت های فقه بیان کردند.
در پایان بیان شد که شناخت و توجه ظرفیت‌ها و محدودیت‌های فقه باعث کارآمدی بیشتر آن در عرصه بین الملل خواهد شد.
سپس دکتر عابدین مومنی استاد تمام دانشکاه تهران مطالب خود را در مورد مرزگذاری امت اسلامی با دیگر امت‌ها توسط پیامبر(ص) در بدو ورود به مدینه بیان کرد و در مورد دامنه شریعت و محدوده ولایت حاکم اسلامی در بلاد کفر نکاتی را بیان نمود.
در ادامه دکتر الترنیني در ابتدای ارائه بحث خود در مورد چگونگی پیدایش اولین اختلافات در اجتهاد در عصر پیامبر(ص)در قضیه بنی‌قریظه نکاتی را بیان کرد و افزود: بنده اعتقاد دارم نقدهایی که علمای امامیه بر روایت‌های اهل‌سنت دارند نقدهای بسیار پیشرفته‌ای است و حضرت زهرا(س) بنابر قضیه فدک پرچم‌دار نقدهای تشیُّع بر اهل تسنن بوده‌اند. در انتها با اشاره به روایتی از پیامبر(ص) که فرمودند «بر من دورغ نبندید» نتیجه گرفت که راه برون رفتن از اختلافات بین شیعان و اهل سنت کشف این دروغ ها به روش منطقی است.
در ادامه دکتر شفیعی با اشاره به روش شناسی در اجتهاد و بیان مشکلات روش متن گرایانه از جمله عدم پاسخگویی به بسیاری از مسائل جدید و امروزی، کشف مقاصد شرع را راه حل تکمیل نواقص این روش دانستند.
مفتی اعظم و رئیس شورای اهل سنت عراق الشیخ مهدی الصمیدعي نیز در صحبت‌‌های خوب خود به ارتباط مسلمانان و چگونگی همکاری در روابط بین الملل اشاره کرد و شرط اسلام را بنابر روایت پیامبر(ص) با وجود علم به اعتقادات ۷۳ فرقه، فقط شهادتین دانست و نه شرط دیگری و معتقد بود کسی که مسلمان شد مصونیت مالی و جانی دارد.
🔶 در انتهای این هم‌اندیشی آیتﷲ سید مجتبی نورمفیدی طی سخنانی ضمن تقدیر از تلاش های ارزشمند الشیخ مهدی الصمیدعی در جهت تقویت وحدت اسلامی و حمایت از جبهه مقاومت در برابر رژیم متجاوز اسرائیل گفت: امروزه عرصه های فراوانی در سطح بین الملل وجود دارد که نیازمند حضور جدی مراکز علمی دینی و حوزه های علمیه جهت تبیین نظریات بدیع و راهگشاست.
رئیس پژوهشگاه فقه معاصر افزود: تلاش مشترک علمی اندیشمندان مسلمان در موضوعاتی مانند محیط زیست، امنیت غذایی، مداخلات خارجی قدرت ها در کشور های مستقل و مسلمان، آلودگی هوا، انرژی و نیز دانش های مرتبط با علوم انسانی،ضمن اینکه به تولید اندیشه های ناب و راهگشا در این معضلات کمک می کند، موجب تقویت هرچه بیشتر اتحاد اسلامی می شود.
