یکی از اساتید و محققان حوزه و دانشگاه در جریان نمایش «آیینه‌های روبرو» در دانشگاه «مفید» قم گفت: باید به سازندگان این فیلم تبریک گفت که حقیقت و واقعیتی که ما سعی می‌کردیم از طریق مقاله و کنفرانس به جامعه ارائه دهیم را از طریق یک کار هنری به‌خوبی ارائه کرده‌اند.
کریمی‌نیا: «آیینه‌های روبرو» به‌خوبی حقیقتی مغفول را برای بیننده ارائه می‌دهد
در ابتدای نشست بررسی «آیینه‌های روبرو» که ۱۴ آذر ماه ۱۳۹۵ با استقبال دانشجویان این دانشگاه همراه شده بود، حجت‌الاسلام دکتر محمدمهدی کریمی‌نیا، معاون پژوهشی سابق مرکز تخصصی قضا و از اساتید حوزه و دانشگاه درباره‌ی این فیلم بیان کرد: باید از سازندگان «آیینه‌های روبرو» به دلیل ساخت این فیلم زیبا که حقیقتی مغفول را برای بیننده ارائه می‌دهد و سعی در حل مشکل این قشر، آن هم به درستی می‌کند، تشکر کرد.
وی که خود دو کتاب درباره وضعیت فقهی و قانونی تغییر جنسیت در ایران نوشته است، درباره سابقه آشنایی‌اش با موضوع توضیح داد: سال ۷۵ که دانشجوی حقوق بودم، موضوع تغییر جنسیت را که هیچ آشنایی قبلی با آن نداشتم به‌عنوان یک کار تحقیقی انتخاب کردم که بنا بود کنفرانسی درباره این بحث سر کلاس ارائه کنم اما منابعی زیادی در اختیار نبود و اینترنت به شکل امروزی در دسترس قرار نداشت. من با استفاده از منابع محدودی که وجود داشت، مقاله‌ای را نوشتم و کنفرانسم را ارائه دادم اما هیچ‌وقت کلاس را آن‌قدر جنجالی ندیده بودم. همان کنفرانس مقدمه‌ای برای دعوت به همایشی در تهران درباره مسئله تغییر جنسیت شد.
این پژوهشگر ادامه داد: من آن‌طور که باید ترنس‌ها را نمی‌شناختم و هنوز در ذهنم فکر می‌کردم ترنس‌ها همان افراد دوجنسی هستند. پس از مدتی با دکتر میرجلالی جراح در زمینه تغییر جنسیت آشنا شدم و به مطب ایشان راه پیدا کردم. وقتی وارد مطب شدم خیلی گیج شدم چرا که آنجا برای اولین‌بار با موضوع ترنس‌ها به شکل عینی روبرو بودم.
کریمی‌نیا در ادامه سخنانش با اشاره نحوه برخورد جامعه ایران با ترنس‌ها به ذکر یک خاطره پرداخت و گفت: در مطب دکتر میرجلالی کنار یکی از ترنس‌ها نشستم و گفتم دانشجو هستم و می‌خواهم وضعیتتان را به من توضیح دهید. آن بنده خدا با رفتارهای قبلی که دیده بود، شروع کرد به دادوبیداد که هم در خانواده و هم در اجتماع همه ما را طرد می‌کنند و…. البته یک خانمی آمد جلو آمد و گفت «حاج‌آقا اگر ایشان صحبت نمی‌کند من صحبت می‌کنم» و آن خانم مسائل مختلفی را درباره مشکلاتشان بیان کرد. از همان جا گفت‌وگوهایی به‌تدریج در این زمینه انجام دادم و نسبت به موضوع دید پیدا کردم.
وی افزود: یا وقتی با یکی از این ترنس‌ها صحبت می‌کردم، او با یک حالتی می‌گفت وقتی به زیارت امام رضا(ع) می‌روم، نمی‌دانم باید به قسمت مردانه بروم یا زنانه. با این بیماری، فرد دچار اختلال هویت می‌شود؛ یعنی ممکن است جسم یک نفر پسر باشد اما روحش دختر. واقعاً این یکی بودن جسم و روح یکی از الطاف خدا به ماست.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به لزوم توجه اجتماعی به مشکلات ترنس‌ها یادآور شد: سابقه کشورهای خارجی در زمینه تولید فیلم یا نگارش گزارش‌ها و مقالاتی درباره ترنس‌ها بسیار بیشتر است؛ اما خوشبختانه این موضوع از طریق ترجمه مقالات در سال‌های اخیر به رسانه‌ها و مطبوعات کشور ما هم راه پیدا کرده و توجه بیشتری به این مقوله می‌شود.
خبرنگار بی‌بی‌سی از فتواهای مترقی امام خمینی(ره) درباره تغییر جنسیت متعجب شده بود
حجت‌الاسلام کریمی‌نیا در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه توجه فقه شیعی و قانون ایران به تغییر جنسیت بسیار مترقی است، یادآور شد: سال ۸۳ خبرنگار بی‌بی‌سی به قم آمد تا در زمینۀ رسالۀ من که در زمینه تغییر جنسیت و مبانی فقهی آن بود مصاحبه کند. اولین سؤال او در این زمینه، درباره نظر فقه در حیطه تغییر جنسیت بود. به او پاسخ دادم، اولین فقیهی که درباره تغییر جنسیت صحبت کرده مرحوم امام خمینی(ره) است. باورش نمی‌شد و سند خواست و من هم از روی «تحریرالوسیله» امام(ره) بحث‌ها را به او نشان دادم. خودش می‌گفت که نمی‌تواند باور کند (به تعبیر خودش) آیتﷲ خمینی در سال ۴۳ این مطلب به ذهنش رسیده و دررابطه‌با تغییر جنسیت ۱۰ مسئله، مطرح کرده که هر کدام آن شایسته یک رساله دکتری است!
وی ادامه داد: در آن مصاحبه، من توضیحاتی دادم و حاصلش فیلم مستند ۱۲ دقیقه‌ای درباره نظر فقه شیعه و امام خمینی(ره) درباره تغییر جنسیت بود. متأسفانه ما نتوانسته‌ایم این حقیقت را به طور درست برای عموم بیان کنیم؛ درحالی‌که امام(ره) این حقیقت را متوجه شده و با فتوای معجزه‌آسای خود راه را برای این افراد باز کردند.
فقه شیعی و قانون ایران درباره تغییر جنسیت مترقی‌تر از بسیاری از کشورهای مدعی است
معاون پژوهشی سابق مرکز تخصصی قضا، در بخش دیگری از سخنانش، به توجه فقه شیعه و قانون کشور به تغییر جنسیت اشاره و عنوان کرد: ما هیچ‌گونه کمبودی به لحاظ فقه و حقوق در زمینه تغییر جنسیت در ایران نداریم. درست است که در «آیینه‌های روبرو» می‌بینیم که شخصیت ترنس فیلم تلاش می‌کند از کشور خارج شود تا شاید راحت‌تر باشد؛ اما باید دقت داشت که این سعی در خروج از ایران به دلیل مشکلی است که خانواده او برایش ایجاد می‌کنند؛ چون این آزادی که از نظر فقهی و حقوقی برای ترنس‌ها در ایران است، شاید در کمتر کشوری وجود داشته باشد. حتی خانمی از انگلیس به من ایمیل زده بود و گفته بود در آنجا هم مشکلات عدیده قانونی پس از تغییر جنسیت وجود دارد.
وی درعین‌حال خاطرنشان کرد: اگر کمبود و نارسایی در ایران برای تغییر جنسیت وجود دارد، به خانواده‌ها بر می‌گردد که نمی‌توانند مشکل را بپذیرند. همین‌طور مسئله به اجتماع باز می‌گردد که نمی‌تواند این موضوع را به‌راحتی بپذیرد و همین امر باعث شده، نوعاً این افراد پس از آنکه هویت خود را باز می‌یابد دیگر نتوانند در محله یا شهر قبلی خود زندگی کنند.
تمجید معاون پژوهشی مرکز تخصصی قضا از سازندگان «آیینه‌های روبرو»
این استاد حوزه و دانشگاه ضمن تمجید ساخت «آیینه‌های روبرو» اظهار کرد: خوشبختانه این فیلم حقیقت ترنس را به‌خوبی نشان داده است؛ درحالی‌که گاهی مشاهده می‌شود برخی روزنامه‌ها، مجلات و سایت‌ها از ترنس‌ها به‌عنوان دوجنسی نام می‌برند و حتی متأسفانه گاهی این‌ها را به‌عنوان منحرف معرفی می‌کنند.
وی با انتقاد از فیلم دیگری که در زمینه ترنس‌ها در گذشته ساخته شده بود، افزود: فیلم ایرانی دیگری که در این زمینه ساخته شده کمی با ابتذال همراه بود و هر کس آن فیلم را می‌دید حتماً این افراد را به‌عنوان منحرف معرفی می‌کرد. اما «آیینه‌های روبرو» واقعاً چنین مشکلی نداشت و باید به سازندگان آن تبریک گفت که حقیقت و واقعیتی که سعی می‌کردیم از طریق مقاله و کنفرانس به جامعه ارائه دهیم را از طریق یک کار هنری به‌خوبی ارائه کرده‌اند. واقعاً از ساخته شدن این فیلم زیبا که حقیقتی مغفول را برای بیننده ارائه می‌دهد، تشکر می‌کنم.
طائرپور: دوست داشتیم اکران «آیینه‌های روبرو» را در قم آغاز کنیم اما ارشاد نگذاشت
فرشته طائرپور، تهیه‌کننده فیلم هم در ادامه نشست بررسی «آیینه‌های روبرو» در دانشگاه مفید، ضمن ابراز خرسندی از حضور در شهر قم بیان کرد: باید در ابتدای صحبتم به شهر قم و بانوی آن سلام کنم که خیلی دلمان می‌خواست اکران فیلم را در سایه لطف ایشان از این شهر آغاز کنیم که البته متأسفانه اداره ارشاد قم اجازه نداد.
وی ادامه داد: این سومین باری است که برای فیلم‌هایم به شهر قم می‌آیم و همیشه با خاطره بهتری به جمع دانشجویان این شهر برگشته‌ام. امیدوارم این نشست‌ها باعث شود تعامل بیشتری بین سینمای ایران و محیط‌های دانشگاهی ایجاد شود؛ مخصوصاً در شهرهایی که شاید انگاره‌هایی درباره آن وجود داشته باشد.
تهیه‌کننده «آیینه‌های روبرو» در ابتدای سخنانش ضمن تقدیر از حجت‌الاسلام کریمی‌نیا به دلیل نگاه دقیق به فیلم «آیینه‌های روبرو» بیان کرد: ما از ابتدا قرار نبود فیلمی درباره ترنس‌ها بسازیم و این افراد محور اصلی داستان ما نبودند. در واقع اگر می‌خواستیم این کار را انجام دهیم از طریق یک فیلم مستند حتماً چنین تصویری بسیار عینی‌تر می‌بود. در واقع هدف ما این بود که یک فیلم داستانی بسازیم که «رعنا»های جامعه (شخصیت حامی دختر ترنس در فیلم) نسبت به «آدینه» (دختر ترنس) نگاه دیگری پیدا کنند.
در جشنواره‌های خارجی، از موضع فقه و قانون ایران درباره تغییر جنسیت تعجب می‌کنند
طائرپور در ادامه سخنانش، با اشاره به سخنان حجت‌الاسلام کریمی‌نیا دربارۀ پیشرو بودن فقه شیعی و قانون ایران درباره تغییر جنسیت خاطرنشان کرد: آقای کریمی‌نیا درباره پیشرو بودن فقه شیعه، نظر امام خمینی(ره) و صادر کردن شناسنامه برای کسانی که در ایران تغییر جنسیت می‌دهند صحبت کردند؛ اما باید این را اضافه کنم که حتی در امریکا هم برای افرادی که تغییر جنسیت می‌دهند، شناسنامه صادر نمی‌شود.
وی خاطرنشان کرد: «آیینه‌های روبرو» تاکنون در ۶۳ جشنواره نمایش داشته است. جدای از جوایزی که به این فیلم تعلق گرفته، یک نکته مهم وجود دارد و آن تعجب بیننده خارجی از قانون آزاد ایران برای تغییر جنسیت است که با آن تصاویری که از ایران در ذهن دارند، همخوانی ندارد. حتی یکی از سؤالات جدی آن‌ها نگاه قانون و… در ایران به این مقوله است.
این تهیه‌کننده سینما در ادامه با ابراز خرسندی از اینکه «آیینه‌های روبرو»، توجهات را به‌سوی خود جلب کرده است، افزود: در بعد داخلی، این فیلم باید تأثیرات فرهنگی داشته باشد چون واقعاً با یک پدیده حساس و بسیار جدی در این بخش روبرو هستیم. ساخت این فیلم، حرکت روی لبه تیغ بوده و امروز با اکران موفق آن سربلند هستیم؛ مخصوصاً در شرایطی که سینمای اجتماعی ما در کنار سینمای تفریحی‌مان جایگاه خوبی ندارد؛ بنابراین خوشحالم این فیلم ما را به جایی رسانده که اکنون در کنار یک شخصیت روحانی محقق بنشینیم و درباره یک دغدغه صحبت کنیم.
طائرپور در پایان سخنانش تصریح کرد: مزیت «آیینه‌های روبرو» این است که همراه با مخاطب از سالن بیرون می‌رود. اگرچه فیلم فروش آن‌چنانی ندارد؛ اما خوشحالیم که امروز در سینمای ایران که اکثر افراد سراغ فیلم‌هایی می‌روند که بازگشت سرمایه را نوید می‌دهد، ما سراغ فیلمی رفتیم که بازگشت اندیشه را نوید بدهد.
بهتر بود مشکل ترنس‌ها از جنبه‌های مختلف در فیلم بررسی می‌شد
حجت‌الاسلام کریمی‌نیا، در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا بهتر نبود شخصیتی روانپزشک در فیلم گنجانده می‌شد تا ابعاد دیگر مشکل ترنس‌ها در فیلم مورد بررسی قرار می‌گرفت، بیان کرد: به‌هرحال، مسئله ترنس جنبه پزشکی، فقهی، حقوقی و جامعه‌شناختی دارد. این موضوع را می‌توان از ابعاد مختلف بررسی کرد و اگر بناست به این‌ها کمکی شود باید مجموعه‌ای از این کارشناس‌ها کمک کرده و فضای آرام و سالمی را برای این قشر فراهم کنند. همان‌طور که گفتم ما از نظر فقهی و حقوقی برای این‌گونه افراد مشکلی نداریم و بر اساس فقه شیعه و فتوای امام، رهبری و سایر مراجع رویه حقوقی برای تغییر جنسیت شکل گرفته است.
وی ادامه داد: این فیلم ترنس را تا قبل از عمل و در مرحله بیماری نشان داد اما پس از عمل چه می‌شود؟ ضمن آنکه این فیلم تنها بعد اجتماعی و مشکل خانوادگی ترنس‌ها را نمایش داده؛ درحالی‌که می‌توانست ابعاد دیگر مانند فضای فقهی یا قانونی و… تصویر شد. البته در فضای فیلم، این را باید یادآور شوم که اکنون کم نیستند خانواده‌هایی که مشکل ترنس را پذیرفته‌اند و حتی به فرزندانشان کمک کرده‌اند. کاش در «آیینه‌های روبرو» تنها بعد منفی نگاه خانواده و اجتماع تصویر نمی‌شد.
منبع: ایسنا