هر اندازه رابطه میان هنرمندان و فقها در طول تاریخ، با چالش و بدبینی بوده است، فقها و پزشکان گویا پیوندی دیرین و عمیق با هم داشته‌اند. کمتر گزاره‌ای از پزشکان علیه فقها و از فقها علیه پزشکان، در طول قرن‌های گذشته به یادها مانده است. گویا تقسیم کار روشنی بین این دو مرجع دانشی انجام شده که یکی ابعاد دینی و «علم‌الادیان» را متکفل شود و دیگری هم ابعاد جسمی و «علم‌الابدان» را. شاید منشأ این پیوند، در تقسیم علوم توسط معصومین(ع) به علم‌الادیان و علم‌الابدان بوده است که حکم پیوند تاریخی این دو دانش را صادر کرده است.
این امر البته به معنای عدم نیاز این دو دانش به یکدیگر یا میان‌رشته‌ای نبودنِ برخی موضوعات این دو نیست؛ اما سخن در این است که موضوعات مشترک و ارتباط دائمی، هیچ‌گاه موجب ناخرسندی و بدبینی در دانشیان این دو دانش نگردیده است. شاید بتوان گفت اگر مختصر چالشی هم در سال‌های اخیر پدید آمده است پیرامون مباحث روان‌شناسی و مشاوره است که تا حدی با کارویژه دیرین روحانیت، همپوشان شده است.
این ارتباط دیرین میان دو دانش، موجب شده است تا از ابتدای تأسیس دانش فقه، مباحث فقه پزشکی و پرسش‌هایی که مسلمانان پیرامون مباحث مرتبط با سلامت و پزشکی داشتند، در این دانش به بحث گذاشته شود. این پرسش و پاسخ‌ها اما هیچ‌گاه به‌اندازه‌ای نبود که تأسیس یک باب فقهی مستقل با نام «فقه سلامت و پزشکی» را موجب شود. پیشرفت دانش پزشکی در دهه‌های اخیر و قوام یافت گفتمان سلامت در میان مردم، پرسش‌های فراوانی را فراروی دانش فقه قرار داد که کثرت و اهمیت آنها، تشکیل باب فقهی نوپدیدی تحت عنوان «فقه سلامت و پزشکی» را ضروری می‌نمود.
مجله پیش رو، تلاش دارد تا نگاهی کلی به این باب نوپدید فقهی بیندازد و مباحث آن را با نگاهی درجه‌دو و فلسفه فقهی، به بحث بگذارد. در شماره‌های آتی البته مناسب است به مباحث مهم این دانش نیز به‌صورت اختصاصی پرداخته شود، اما در گام اول، مناسب بود کلیات و دورنمایی از این دانش و ابعاد، بایسته‌ها و چالش‌های آن بررسی شود.
فصل اول مجله، همان‌طور که به لحاظ منطقی نیز باید این‌چنین باشد، به چیستی، سرفصل‌ها و شبکه مسائل فقه سلامت و پزشکی می‌پردازد. آیتﷲ محمدی‌قائینی، مدرس درس خارج فقه پزشکی و حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی قاسمی، نویسنده و مدیر گروه فقه پزشکی مرکز فقهی ائمه اطهار از چیستی فقه پزشکی سخن گفتند و حجت‌الاسلام غلامرضا حلوانی، پژوهشگر فقه پزشکی، سرفصل‌ها و برخی از مسائل مهم فقه پزشکی را مطرح کرد.
فصل دوم، به مبانی و پیش‌فرض‌های این باب نوپدید فقهی اختصاصی دارد که برخی از مهم‌ترین آنها، توسط آیتﷲ محمدی‌قائنی بیان شده است.
یکی از مقوّمات پرداخت روشمند و ضابطه‌مند به یک باب فقهی، وجود قواعد اختصاصی کافی در آن باب است. ۴ استاد و پژوهشگر فقه، در دو گفتگو و دو یادداشت، به بیان مهم‌ترین قواعد فقهی پزشکی پرداخته‌اند؛ قواعدی که برخی از آنها برای اولین بار مطرح شده‌اند.
ارتباط وثیق میان فقها و پزشکان، همان‌طور که گفته شد، به معنای چالشی نبودنِ فقه پزشکی نیست. در فصل پنجم، حجت‌الاسلام دکتر مغربی، مشاور پیشین وزیر بهداشت و حجت‌الاسلام دکتر کریمی‌نیا، نویسنده و پژوهشگر فقه پزشکی، در دو گفتگو، به بیان این چالش‌ها پرداخته‌اند و حجت‌الاسلام حلوانی نیز برخی از آنها را در قالب یک یادداشت، قلمی کرده است.
گستره مسائل پزشکی و وجود مکاتب گوناگون فقهی و حقوقی در آن، حضور جدی فقه پزشکی شیعی در عرصه بین‌الملل را می‌طلبد. حجت‌الاسلام موسوی صدیق و حجت‌الاسلام ادبی، در دو یادداشت اختصاصی، بایسته‌های حضور بین‌المللی فقه پزشکی شیعی و مزایای رقابتی این بابت فقهی در مقابل سایر مکاتب فقهی و حقوقی پزشکی را به بحث گذاشته‌اند.
فصل ششم از این مجله، به مهم‌ترین چالش دهه اخیر فقه سلامت و پزشکی می‌پردازد: طب اسلامی. موافقان و مخالفان طب اسلامی، در این فصل، تمام تلاش خود را برای اثبات مدعایشان به جامعه علمی انجام داده‌اند که ملاحظه این نگاه‌ها در کنار یکدیگر، بینش مناسبی را در اختیار خوانندگان و علاقه‌مندان به مباحث فقه سلامت و پزشکی قرار می‌دهد.
فصل هفتم، به‌سان سایر مجلات الکترونیکی پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، به آینده‌پژوهی این باب فقهی اختصاص داد. دو پژوهشگر جوان فقه پزشکی، در یک گفتگو و یادداشت، به واکاوی آینده فقه سلامت و پزشکی پرداخته‌اند.
فصل پایانی این مجله، به پیشینه و ادبیات موجود در این باب فقهی می‌پردازد. نمایه مقالات فقهی و حقوقی، کتابشناسی، گزارش اختصاصی از چند کتاب مهم در فقه سلامت و پزشکی و گزارش اختصاصی از دروس خارج فقه سلامت و پزشکی از آغاز تا اکنون، مطالبی است که در این فصل، فراروی خوانندگان قرار می‌گیرد.
باری، مجله الکترونیکی «مبادی فقه سلامت و پزشکی»، نه سودای حل تمام مسائل این باب فقهی را دارد و نه ادعای پرداختن به تمام چالش‌های فراروی آن را؛ بلکه تلاشی مختصر برای ایجاد نگاهی کلی و جامع به یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین ابواب فقهی معاصر است. امید که این تلاش، مورد پذیرش مولای دو عالم، امام عصر(عج) قرار گیرد. آمین.