حجت‌الاسلام محمد سعید جواهری، معاون علمی‌پژوهشی مرکز موضوع‌شناسی احکام فقهی، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، به بیان چیستی، چرایی و اهمیت علم موضوع‌شناسی احکام فقهی پرداخت و اظهار داشت: منظور از موضوع‌شناسی این است که ابعاد و زوایای یک گزاره فقهی غیر از آنچه محمول قضیه بوده و به‌عنوان حکم نامیده می‌شود، مورد بررسی و شناسایی قرار گیرد؛ بنابراین پژوهشگران در این عرصه باید حول محور عناصر تشکیل‌دهنده موضوعات و نیز قیود و شروط دخیل در موضوع به تحقیق و پژوهش بپردازند.
معاون علمی‌پژوهشی مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی با بیان این‌که قلمرو موضوع‌شناسی احکام فقهی بسیار گسترده و پهناور است، افزود: در میان حوزویان مشهور شده است که تعیین موضوع و مصداق شأن فقیه نبوده و از دایره فتاوای مراجع تقلید خارج است؛ این سخن تا جایی صحت دارد که مراد، تعیین مصادیق جزئی باشد.
مشاهده متن کامل گفتگو: ادامه …

روزنامه فرهیختگان در گفتگو با استاد سید سجاد ایزدهی، به بحث پیرامون موضوع فقه، حدود آن، مقتضیات زمان و نحوه تطبیق آن با حکمرانی پرداخته است. بخشی از این گفتگو، به چالش‌های جریان نواندیشی در موضوع‌شناسی در فقه معاصر اختصاص پیدا کرده است که در زیر می‌آید:🔻 ادامه …

مشهور است که باید موضوعات را به مردم واگذار کرد و فقیه صرفاً به بیان حکم شرعی بپردازد. آیت‌الله سید مجتبی نورمفیدی اما معتقد است این گزاره دقیق نیست. رئیس پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر قائل است که هم باید بین موضوع و مصداق فرق گذاشت و هم اینکه انواع موضوعات را یکسان ننگریست. استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، برای بیان مرجع تشخیص موضوعات فقهی، مقدمه مفصلی را بیان کرد که پایه اصلی آن، بر تفاوت مهم و جدی میان موضوع و مصداق بود. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با رئیس پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، از نگاه شما می‌گذرد:🔻

ادامه …

موضوع‌شناسی، یک دانش است یا یک عرصه مطالعاتی؟ چنین چیزی روشن نیست. اما آنچه مشخص است این است که برای کشف حکم شرعی، حتماً باید موضوع آن، روشن باشد. این امر نیازمند شناخت دقیق موضوع حکم است که از آن، به موضوع‌شناسی یاد می‌شود. موضوع‌شناسی سابقه‌ای به دیرینگی دانش فقه دارد؛ چرا که فقیهان برای بیان احکام شرعی، ناگزیر از شناخت موضوعات این احکام بوده‌اند؛ اما گستردگی و پیچیدگی موضوعات معاصر، اهمیت آن را دوچندان کرده و البته چالش‌های فراروی آن را نیز افزون کرده است. برخی از کتاب‌های مهم در موضوع‌شناسی در مطالب مستقلی، گزارش شدند. همچنین مهم‌ترین مقالات موضوع‌شناسی، در نمایه مقالات لیست شدند. کتاب‌هایی که به موضوع‌شناسی موضوعات مهم فقه معاصر پرداخته بودند نیز در ضمن گزارش مرکز موضوع‌شناسی احکام فقهی، بیان گردیدند. در این گزارش اما، به بیان کتاب‌هایی می‌پردازیم که موضوع‌شناسی را به‌صورت کلی و نه به‌صورت یک تک موضوع و با تمرکز بر فقه معاصر، مورد واکاوی قرار داده‌اند. در ادامه علاوه بر کتاب‌ها، مهم‌ترین پایان‌نامه‌هایی که موضوع‌شناسی را به نگاهی کلی و البته مختص به فقه معاصر مورد بحث قرار داده‌اند را لیست کرده‌ایم. ادامه …

دررابطه‌با اینکه مرجع تشخیص موضوعات احکام فقهی و مصادیق آنها، چه کسی است، کمتر بحث تفصیلی و مستقلی در دانش‌های فقه و اصول فقه صورت گرفته است؛ همین امر موجب شده است که محل نزاع، نظریات و ادله هر نظریه به‌روشنی معلوم نباشد. آیت‌الله محمد محمدی‌قائینی، معتقد است نه در موضوعات می‌توان گفت که مرجع تشخیص آن، همیشه عرف است و نه در مصادیق می‌توان چنین ادعایی کرد. او هم در موضوعات و هم در مصادیق، اقسام گوناگونی را تصویر می‌کند که هر کدام، مرجع تشخیص متفاوتی دارند. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم، به‌قرار زیر است:🔻 ادامه …