گزارشی کوتاه از کتاب‌هایی که به‌طور کلی به فقه اقتصاد پرداخته‌اند

فقه اقتصاد اگرچه قرن‌هاست که در میان کتب فقهی مطرح می‌شود اما در دهه‌های اخیر خود را به‌عنوان یک باب فقهی مستقل نشان داده است. در رابطه موضوعات گوناگون این باب فقهی، کتاب‌ها و مقالات متعددی نگاشته شده است اما کتاب‌های کمی هستند که به این باب فقهی، به‌صورت کلی و از دید کلان بپردازند. در زیر گزارشی کوتاه از کتاب‌هایی که به فقه اقتصاد، به‌صورت کلان پرداخته‌اند، در دو بخش کتاب‌های فارسی و کتاب‌های عربی تقدیم می‌شود. ادامه 

در چهل و یکمین نشست «یکشنبه‌های روش» پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر مطرح شد

کاربردی سازی گزاره های فقهی؛ چیستی ، فرآیند والزمات

🔹در تازه‌ترین نشست از سلسله نشست‌های «یکشنبه‌های روش»، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علیرضا پیروزمند با ارائه مدلی چندوجهی و فرآیندی و تحلیل آن برای کاربردی‌سازی علوم اسلامی تأکید کرد: تأثیرگذاری دین در جامعه نیازمند عبور از پاسخ‌های مستقیم فقهی و نفوذ در لایه‌های دانش، الگوی پیشرفت، ساختارها و حکمرانی است.
🔹منظور ایشان از کاربردی‌سازی فقه صرفاً پاسخ به سؤالات جزئی نیست، بلکه نیازمند تأثیرگذاری بر کل فرآیند شکل‌گیری سبک زندگی از طریق لایه‌های دانش، الگو، ساختار، تدبیر و دولت است.
🔹برای تحقق این فرآیند، نیازمند «یک نظام روش، نه یک روش» هستیم که هر لایه را پوشش دهد. غفلت از حضور فقه در این لایه‌ها، باعث حاکمیت «فرهنگ رقیب» می‌شود.
مشاهده متن کامل خبر🔻
ادامه 

مدیر پژوهشکده فقه و حقوق، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:

فقه انرژی، مسائل گوناگونی دارد که علی‌رغم نوپا بودن، نظریات و آرای گوناگونی نیز پیرامون آنها مطرح شده است. بااین‌وجود اما به نظر می‌رسد حل بسیاری از مباحث آن، در گروه شناخت و اتخاذ رأی در مبانی و پیش‌فرض‌های این باب فقهی است. همین امر اهمیت مبانی و پیش‌فرض‌های فقه انرژی را دوچندان می‌کند. حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیف‌الله صرامی، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم نیز بر این امر صحه می‌گذارد و معتقد است نوع نگاه انسان به دنیا و به تعبیر دیگر، مبانی فلسفی، کلامی و انسان‌شناختی، تأثیر فراوانی در حل مسائل فقه انرژی می‌گذارد. او البته اصرار دارد که فقه انرژی، یک باب فقهی مستقل از فقه محیط‌زیست است و نه در تبویب و نه در بیان مسائل، نباید این دو باب فقهی با یکدیگر خلط شوند. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر، با مدیر پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در پی می‌آید. ادامه 

استاد سید محمدعلی ایازی، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر بررسی کرد:

برای فهم دقیق و واضح حقوق و تکالیف شهروندی، لازم است نسبت این دو با مفاهیم مشابهشان واکاوی شود. در مقابل حقوق شهروندی، مفاهیمی همچون حقوق بشر و حقوق شهرنشینی قرار دارد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمدعلی ایازی، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر، به دنبال بیان تفاوت‌های این مفاهیم با یکدیگر است. به باور این استاد و نویسنده حوزه و دانشگاه، حقوق و تکالیف شهروندی، از جهات و ابعاد گوناگونی با حقوق بشر و حقوق شهرنشینی تفاوت دارد؛ جهاتی همچون گستره جریان، مخاطب و نوع نظام حقوقی. این استاد حوزه و دانشگاه در این گفتگوی اختصاصی، تلاش دارد موضوعی را بکاود که در فقه و حقوق اسلامی، سابقه چندانی ندارد. مشروح این گفتگو، از نگاه شما می‌گذرد: ادامه 

استاد دانشگاه شهید بهشتی، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:

فقه انرژی آن قدر نوپدید است که هنوز در اندراج آن به‌عنوان یک باب فقهی، اتفاق‌نظری میان فقه‌پژوهان وجود ندارد. نوپدید بودنِ این باب فقهی، چالش‌های فراوانی را موجب شده است که آنها را در گفتگو با حجت‌الاسلام دکتر حمید فغفور مغربی به بحث گذاشتیم. این استاد و پژوهشگر فقه معاصر معتقد است برای حل مسائل فقه انرژی، باید به قواعد فقهی توجه ویژه‌ای داشت. به باور وی، ازآنجاکه انرژی متعلق به نسل‌های آینده نیز هست، استفاده بی‌رویه از آن، ضمان شرعی را به دنبال دارد. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با استاد بازنشسته دانشگاه شهید بهشتی تهران، از نگاه شما می‌گذرد. ادامه 

نمایه مقالات حقوق و تکالیف شهروندی

تکالیف شهروندی، کمتر به‌عنوان یک دانش، و فقه تکالیف شهروندی نیز کمتر به‌عنوان یک باب فقهی مطرح شده است. همان‌طور که به قول آیت‌الله بروجردی، فقه شیعه حاشیه بر فقه اهل‌سنت بوده است، تکالیف شهروندی نیز همواره ذیل حقوق شهروندی قرار می‌گرفته است؛ یا به جهت فرع بودن و اهمیت کمتر آن، و یا ازاین‌رو که هر حقی ملازم با تکلیفی در سوی دیگر است و لذا ذکر حقوق شهروندی، ما را بی‌نیاز از تکالیف شهروندی می‌نماید. همین امر موجب شده است تا کمتر پژوهشی با عنوان «تکالیف شهروندی» صورت گرفته باشد. باتوجه‌به این امر، در زیر نمایه مقالات شهروندی که طبیعتاً اکثر قریب به‌اتفاق آنها در موضوع حقوق شهروندی هستند از نگاه شما می‌گذرد. باتوجه‌به کثرت مقالات در این موضوع، تلاش شده است در سه بخش قرآن و حدیث، فقهی و حقوقی، و جانمایی شوند.
ادامه 

عضو هیئت‌علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:

فقه انرژی نه‌تنها مسائل نوپدیدی دارد که هنوز به‌صورت جدی و تفصیلی و استدلالی، مورد پرداختی فقهی قرار نگرفته است، بلکه حتی به‌عنوان یک باب فقهی نیز مورد توافق فقه‌پژوهان قرار نگرفته است. پیرامون چیستی و ابعاد فقه انرژی به‌عنوان یک باب نوپدید فقهی، با حجت‌الاسلام دکتر ابراهیم موسی‌زاده، عضو هیئت‌علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران گفتگو کردیم. وی معتقد است فقه انرژی اگرچه مسائل نوپدید فراوانی دارد که هنوز کار جدی بر روی آنها صورت نگرفته است اما نباید به‌عنوان یک باب مستقل فقهی مطرح شود. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با این استاد و پژوهشگر فقه و حقوق، در پی می‌آید: ادامه 

عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد مؤسسه امام خمینی، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:

فقه‌های نوپدید اگرچه در بسیاری موارد، لاغر و ضعیف به نظر می‌رسند اما فقه اقتصاد به‌مقتضای پشتوانه بیش از هزارساله ورود فقها به مباحث اقتصادی فقه، از حجم و فربهی مناسبی برخوردار است. بااین‌وصف، حضور جدی فقه اقتصاد اسلامی در عرصه بین‌الملل، آرزوی دور و درازی به شمار نمی‌آید. دکتر محمدجواد توکلی اما معتقد است برای این امر، لازم است تغییراتی در رویکرد و روش فقه اقتصاد انجام شود. استادیار گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی که دکترای فلسفه اقتصاد را از دانشگاه آراسموس روتردام دریافت کرده است، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر، از بایسته‌های فقه اقتصاد برای حضور جدی در عرصه بین‌الملل سخن گفته است.
مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با این عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد مؤسسه امام خمینی(ره) در پی می‌آید: ادامه 

محمدصادق ابراهیمی

فقه انرژی، هم مسائل نوپدید فراوانی دارد و هم اندراج آن به‌عنوان یک باب فقهی، امری نوپیدا که هنوز توافق دانشیان فقه را به خود ندیده است. همین امر موجب شده است که کتاب‌های چندان فراوانی در این باب فقهی نگاشته نشده باشد. در زیر گزارشی کوتاه از برخی کتاب‌های نگاشته شده دراین‌رابطه، از نگاه شما می‌گذرد: ادامه 

حجت‌الاسلام والمسلمین خادم‌الذاکرین با ارائه تحلیلی جامع، به تبیین مفاهیم بنیادین عملیات استشهادی پرداخت

در نشست تخصصی «واکاوی مبانی فقهی عملیات استشهادی از منظر فقه سیاسی»، موضوع پیچیده و مهم عملیات استشهادی از زوایای مختلف فقهی، سیاسی مورد بررسی قرار گرفت. این نشست که با حضور اساتید برجسته برگزار شد، به تبیین مفاهیم فقهی و اصول حاکم بر عملیات استشهادی در راستای دفاع از مسلمانان و عزت امت اسلامی پرداخت. در این نشست، مفاهیم دقیق فقهی همچون تفاوت عملیات استشهادی با تروریسم، جواز و شرایط این نوع عملیات و نظرات فقها درباره مشروعیت آن در شرایط خاص مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، تحلیل‌های مقایسه‌ای و تطبیقی از دیدگاه‌های شیعه و اهل سنت در این زمینه ارائه شد که به روشن شدن ابعاد مختلف فقهی و سیاسی این موضوع کمک کرد.
مشاهده متن کامل خبر🔻 ادامه