شرایط و صفات قاضی از دیدگاه فقه اسلامی

بررسی شرایط و ویژگی‌های قاضی در فقه اسلامی: از بلوغ و عقل تا عدالت و اجتهاد

 قضاوت از مهم‌ترین و حساس‌ترین وظایف در جامعه اسلامی است که باید با دقت و عدالت انجام گیرد. در فقه اسلامی، قضاوت برای کسانی که شرایط خاصی دارند، واجب است. برخی از مهم‌ترین شرایط قاضی عبارتند از: بلوغ، عقل، ایمان، عدالت، علم، و طهارت مولد. علاوه بر این، قضاوت باید بر اساس شرع و علم به احکام الهی باشد تا حکم درست و عادلانه صادر شود.

قضاوت در اسلام از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و حتی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و امامان معصوم (علیهم السلام) نیز در مسائل قضایی به دستورات الهی عمل می‌کردند. اهمیت این مسئله به حدی است که در آیات قرآن و روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به‌طور ویژه به آن پرداخته شده است. قضاوت صحیح و عادلانه یکی از ارکان حفظ عدالت اجتماعی و حقوق مردم در جامعه است. ادامه 

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر مطرح کرد:

فقه قضای شیعی اگرچه سابقه‌ای بیش از هزار سال دارد اما هیچ‌گاه خود را در مقام مقایسه با سایر مکاتب حقوقی ندیده است. شاید بتوان گفت وقوع انقلاب اسلامی ایران و حاکمیت فقه بر کشور، این پرسش را فراروی اندیشمندان و فقه‌پژوهان قرار داد که برقراری نظام قضایی بر اساس فقه شیعی، چه ثمره و مزیت رقابتی نسبت به برقراری آن بر اساس سایر مکاتب فکری و دینی و مذهبی دارد؟ در این میان، فقه‌پژوهان، پاسخ‌های متفاوتی به این پرسش داده‌اند. برخی فقه قضای شیعی را به‌مثابه یک نظام قضایی در کنار سایر نظام‌های قضایی دانسته‌اند که نه‌تنها مزیت خاصی نسبت به آنها ندارد، بلکه اساساً برگرفته از توصیه‌های خاص اهل‌بیت (ع) نیز نیست؛ چرا که ایشان اساساً درصدد تأسیس نظام قضایی خاصی نبوده و صرفاً رویه‌ها و رویکردهای قضایی زمان خود را امضا می‌کرده‌اند. در مقابل، عده‌ای باورمند به وجود نظام قضایی شیعی هستند که هم برگرفته از توصیه‌های اختصاصی پیامبر (ص) و امامان (ع) است و هم مزایای رقابتی روشنی نسبت به نظام قضایی سایر ادیان و مذاهب دارد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین حجت‌الله فتحی، از گروه دوم است. او در این گفتگوی اختصاصی، به‌روشنی به برتری نظام قضایی شیعی نسبت به سایر نظام‌های قضایی تصریح می‌کند و مزایای آن را نیز یک‌به‌یک می‌شمارد. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با این استاد و پژوهشگر فقه قضا، از نگاه شما می‌گذرد: ادامه