فهرست مطالب
اشاره
رابطه بین تغییر جنسیت و اختلال جنسی، رابطه عموم و خصوص من وجه است؛ چرا که برخی اختلالات جنسیتی ارتباطی به تغییر جنسیت ندارند و برخی تغییر جنسیت‌ها نیز ناشی از اختلال جنسی به معنای دانشی آن نیستند. برای فهم نسبت دقیق بین این دو، در نگاشته پیش‌رو، انواع تغییر جنسیت و انواع اختلال جنسی، گزارش شده‌اند.
انواع تغییر جنسیت
یک) تغییر جنسیت در افراد سالم:
منظور آن است که عده‌ای (مذکر یا مؤنث) که فاقد مشکل جسمی بوده و از نظر ظاهر کاملاً مرد یا زن هستند، ولی از روی هوس و تمایلات زودگذر خواهان تغییر جنسیت هستند. به‌عبارت‌دیگر، در این قبیل افراد هیچ‌گونه بیماری جسمی یا روحی وجود نداشته و برای تغییر جنسیت اضطرار یا توجیه عقلانی وجود ندارد.
دو) تغییر جنسیت در دو جنسی‌ها (خنثی ها)
پدیده خنثی بدین معنا که شخصی هم دارای آلت مردانه و هم آلت زنانه است، پدیده نوظهور و جدید محسوب نمی‌شود بلکه از گذشته تا کنون جوامع انسانی کم بیش با این‌گونه افراد مواجه است. در برخی روایات اسلامی و منابع فقهی به این‌گونه افراد اشاره شده و احکام فقهی آنان مانند ارث بیان گردیده است.
سه) تغییر جنسیت در افراد ممسوح:
در زبان فقه، منظور از ممسوح، شخصی است که نه آلت مردانه داشته باشد و نه آلت زنانه، این گروه نیز با عمل جراحی به یکی از دو جنس مذکر یا مؤنث نزدیک یا تبدیل می‌شود.
چهار) تغییر جنسیت در تراجنسیتی‌ها (ناراضیان جنسی)
برخی بیماران روحی خود را به جنس مخالف متعلق می‌دانند. در این موارد، این‌گونه بیماران از طریق روان‌درمانی یا هورمون‌درمانی معالجه می‌شوند و شخص بیمار جنسیت فعلی خویش را پذیرا می‌شود؛ ولی بر اساس شواهد و قرائن و نیز بر اساس گفته‌های روانپزشکان، در اغلب موارد این‌گونه بیماران غیر قابل معالجه هستند.
پنج) تغییر جنسیت به‌منظور کشف جنسیت
مواردی است که به علت عدم رشد کامل جنسی تکوین دستگاه تناسلی خارجی، صورت تکامل نپذیرفته و جنسیت حقیقی پنهان مانده است.
شش) تغییر جنسیت در حیوانات
تغییر جنسیت در حیوانات نیز اتفاق می‌افتد. گاه این تغییر به دست بشر روی می‌دهد و گاه حیوانات به دلیل عوامل طبیعی تغییر جنسیت می‌دهد. حالت دوم، خارج از مباحث فقهی است.
هفت) تغییر جنسیت در گیاهان
تغییر جنسیت در گیاهان نیز قابل تصور است و منظور از آن، تبدیل یک گیاه یا درخت نر به گیاه یا درخت ماده و بر عکس است.
اختلالات جنسی
تعریف اختلال جنسی
فعالیت جنسی سالم می‌تواند شامل طیف گسترده‌ای از تمایلات و فعالیت‌ها باشد که وقتی بین بزرگسالان به‌عنوان بخشی از یک رابطه رضایت‌بخش خیال‌پردازی یا تجربه می‌شود، برای افراد لذت‌بخش است، حتی اگر دیگران ترجیح دهند زندگی جنسی خود را به شیوه‌ای متفاوت انجام دهند. بااین‌حال، برخی از رفتارهای جنسی نشان‌دهنده وجود اختلال جنسی است؛ زیرا این عمل منجر به ناراحتی شخصی قابل توجه، آسیب رساندن به دیگران یا اجبار می‌شود. اختلالات جنسی، اختلالات عملکرد جنسی و پارافیلیا (علایق جنسی غیرمعمول) می‌تواند بر عملکرد روزمره و لذت بردن از رابطه جنسی تأثیر بگذارد.
انواع اختلالات جنسی
به‌طورکلی، اختلالات جنسی به چهار دسته تقسیم می‌شود:
یک) اختلالات میل جنسی (Desire disorders): فقدان میل جنسی یا علاقه به برقراری رابطه جنسی.
دو) اختلالات برانگیختگی (Arousal disorders): ناتوانی در برانگیختگی فیزیکی یا عدم هیجان‌زدگی در حین فعالیت جنسی.
سه) اختلالات ارگاسم (Orgasm disorders): تأخیر یا عدم ارگاسم (اوج لذت جنسی).
چهار) اختلالات درد (Pain disorders): درد هنگام مقاربت.
اختلالات میلی جنسی
اختلال عملکرد جنسی زمانی است که کسی با چالش‌های مهمی در ارتباط با توانایی خود در تجربه لذت یا پاسخ جنسی روبرو است. اگر کسی در فعالیت جنسی مشکل دارد، برانگیخته نمی‌شود یا در طول فعالیت جنسی لذت نمی‌برد، ممکن است دچار اختلال عملکرد جنسی شده باشد. توجه به این نکته، مهم است که همه افرادی که در افکار یا رفتار جنسی خود تغییراتی را تجربه می‌کنند، اختلال عملکرد جنسی ندارند. احساسات و رفتارهای جنسی فرد ممکن است با افزایش سن یا تغییر شرایط تغییر کند. همچنین آنچه از نظر فعالیت جنسی برای یک فرد طبیعی است ممکن است با آنچه برای دیگران عادی است متفاوت باشد. این در مورد ترجیحات جنسی مختلف و دفعات فعالیت جنسی صدق می‌کند. چنین شرایطی ممکن است مزمن یا موقتی باشند.
اختلالات برانگیختگی
اختلال نعوظ، که همچنین به‌عنوان ناتوانی جنسی شناخته می‌شود، ناتوانی در ایجاد یا حفظ نعوظ به‌اندازه کافی برای مقاربت جنسی یا سایر فعالیت‌های جنسی رضایت‌بخش است. از دست دادن نعوظ برای مردان طبیعی است؛ اما اختلال نعوظ یک مشکل مزمن است. این مشکل با بالا رفتن سن مردان شایع‌تر می‌شود؛ اما عموماً تنها زمانی باعث نگرانی فرد می‌شود که باعث استرس یا از دست دادن اعتمادبه‌نفس شود، و بر یک رابطه تأثیر بگذارد یا مشخص شود که نشانه‌ای از یک بیماری جدی اساسی است. اختلال نعوظ می‌تواند دلایل فیزیکی، عصبی یا روانی داشته باشد.
اختلالات ارگاسم
بسیاری از زنان تنها از طریق رابطه جنسی ارگاسم را تجربه نمی‌کنند؛ اما اختلال ارگاسم یا اختلال ارگاسم زنان به مشکل یا ناتوانی عمومی یک زن در رسیدن به ارگاسم در طی تحریک جنسی اشاره دارد. این اختلال زمانی تشخیص داده می‌شود که اختلال باعث ناراحتی بالینی قابل‌توجه شود، نه زمانی که این تجربه با عوامل خارجی مانند ناراحتی شدید رابطه، خشونت شریک صمیمی یا سایر عوامل استرس‌زای مهم مرتبط باشد.
انزال زودرس یا زودانزالی اختلالی است که در آن مردان خیلی زودتر از آنچه انتظار دارند یا می‌خواهند در حین رابطه جنسی به ارگاسم می‌رسد. به گفته متخصصان، حدود ۱ نفر از هر ۳ نفر که از نظر بیولوژیکی مرد از سنین ۱۸ تا ۵۹ سال هستند، این مشکل را تجربه می‌کنند. این وضعیت معمولاً یک علت روانی دارد، اما گاهی اوقات، می‌تواند بیولوژیکی نیز باشد.
تأخیر در انزال زمانی اتفاق می‌افتد که مردان در رسیدن به انزال مشکل دارند یا زمان بیشتری نسبت به زمانی که می‌خواهند انزال کنند طول می‌کشد. عوامل جسمی و روانی وجود دارد که ممکن است باعث تأخیر در انزال شود، مانند شرایط پزشکی، برخی داروها، افسردگی یا ترس از صمیمیت.
اختلالات همراه با درد
این اختلال که به‌عنوان درد تناسلی لگنی یا اختلال دخول یا اختلال درد جنسی شناخته می‌شود، می‌تواند میل جنسی را کاهش دهد، روابط را مختل کند و باعث شود فرد مبتلا کمتر احساس زنانگی کند و هویت و عزت‌نفس او را به چالش بکشد. برای برخی از زنان، درد به مقاربت واژینال محدود می‌شود؛ درحالی‌که برخی دیگر ممکن است با قرار دادن تامپون درد را تجربه کنند. این بیماری ممکن است مادام‌العمر یا اکتسابی باشد، و درمان بر اساس نوع و شدت درد متفاوت است.
پارافیلیا
محققین و اندیشمندان پارافیلیا و انواعش را نیز از اختلالات جنسی برشمرده‌اند که عبارت است از:
پارافیلیا شرایطی است که شامل علاقه مداوم جنسی به اشیای بی‌جان یا فعالیت‌هایی است که غیرمعمول هستند. برای برخی از افراد، برانگیختگی یا ارضای جنسی به خیال‌پردازی یا انجام اعمال جنسی بستگی دارد که بیشتر مردم آنها را غیرمعمول یا افراطی می‌دانند. این شرایط که به‌عنوان پارافیلیا شناخته می‌شوند، زمانی که باعث ناراحتی قابل توجه فرد شوند یا زمانی که درگیر شدن در چنین رفتاری باعث آسیب یا ناراحتی دیگران شود، اختلال پارافیلیک در نظر گرفته می‌شوند. پارافیلیا می‌تواند بر روی اشیاء یا افراد خاص (کودکان، حیوانات، لباس زیر) یا رفتارها (ایجاد درد، عورت نمایی) متمرکز شود؛ اما با مشغله جنسی تا حد وابستگی مشخص می‌شود. بیشتر پارافیلیاها بسیار خاص و بدون تغییر هستند و در مردان بسیار شایع‌تر از زنان هستند.
انواع پارافیلیا
اختلال عورت: اختلال عورت نمایی شامل تمایل، فانتزی، یا عمل در معرض قرار دادن اندام تناسلی خود در معرض دیگران، به‌ویژه غریبه‌ها، بدون رضایت آنهاست. انواع فرعی این اختلال شامل اجبار برای نشان دادن اندام تناسلی خود به کودکان پیش از بلوغ، بزرگسالان، یا هر دو است. اعتقاد بر این است که عورت نمایی حدود ۲ تا ۴ درصد از جمعیت مردان و تعداد ناشناخته اما کمتری از زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
اختلال فتیشیسم: کشش شدید جنسی به اجسام بی‌جان یا به قسمت‌هایی از بدن که به طور سنتی اندام جنسی تلقی نمی‌شوند، مانند پاها، زمانی که با ناراحتی یا اختلال قابل توجه بالینی همراه باشد، به‌عنوان اختلال فتیشیسم شناخته می‌شود. بسیاری از مردم برخی از ویژگی‌های اندام غیر تناسلی را جذاب می‌دانند؛ اما برانگیختگی فتیشیستی با عملکرد طبیعی جنسی یا اجتماعی تداخل می‌کند و اغلب برانگیختگی جنسی بدون حضور شیء فتیش غیرممکن است. بسیاری از افراد ممکن است فتیش را به‌عنوان بخشی از زندگی جنسی داشته باشند؛ اما تشخیص اختلال فتیشیستی مستلزم ناراحتی شخصی یا اختلال در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه‌ها است. اعتقاد بر این است که این اختلال تقریباً منحصراً در مردان رخ می‌دهد.
اختلال چشم‌چرانی: این اختلال، نوعی پارافیلیا است که شامل جاسوسی عمدی از افراد ناآگاه است، اغلب در زمانی که آنها لباس خود را در می‌آورند، برهنه می‌شوند یا در حال انجام فعالیت‌های جنسی با هدف تحریک جنسی هستند. یک فرد ممکن است از دوربین‌های دوچشمی، آینه‌ها یا دستگاه‌های ضبط برای تعقیب استفاده کند. تشخیص این اختلال مستلزم تجربه برانگیختگی مداوم و شدید از فعالیت برای حداقل شش ماه است. تعداد کمتری از چشم‌چران‌ها، از تماشای افرادی که مدفوع می‌کنند یا از استراق سمع مکالمات شهوانی، برانگیخته می‌شوند. آنها اغلب هنگام تماشای یک هدف، خودارضایی می‌کنند یا خیالات جنسی دارند؛ اما عموماً علاقه‌ای به داشتن رابطه جنسی با آن فرد ندارد. مردان بیشتر درگیر این اختلال هستند.
اختلال ترنسوستیک یا مبدل‌پوشی: این عارضه شامل برانگیختگی جنسی شدید و مکرر از لباس پوشیدن به‌عنوان جنس مخالف است، به‌ویژه زمانی که اصرار برای انجام این کار باعث ناراحتی یا اختلال قابل توجه در زندگی روزمره او شود. یک فرد مبتلا به اختلال ترانسوستیک ممکن است به دلیل اصرار خود، احساس اضطراب، افسردگی، گناه یا شرم کند، اغلب به دلیل عدم تأیید شریک زندگی یا نگرانی خود در مورد پیامدهای منفی اجتماعی یا شغلی.
اختلال سادیسم: اختلال سادیسم جنسی شامل ایجاد درد، تحقیر، ترس یا سایر اشکال آسیب جسمی یا روحی به فرد دیگر برای رسیدن به ارضای جنسی است. اعمال سادیستی می‌تواند شامل مهار (مانند طناب، زنجیر یا دستبند)، حبس، گاز گرفتن، کتک زدن، شلاق یا ضرب و شتم باشد. افرادی که این اعمال برای آنها بخشی از یک رابطه رضایت‌بخش است، که هیچ ناراحتی یا اختلالی از آنها تجربه نمی‌کنند و به دیگران آسیبی نمی‌رسانند، دارای این اختلال در نظر گرفته نمی‌شوند. هنگامی که فردی بدون رضایت شریک زندگی خود به طور مکرر اعمال جنسی سادیستی را انجام می‌دهد، یا زمانی که تخیلات یا رفتارهای او باعث ایجاد مشکلات اجتماعی، حرفه‌ای یا سایر مشکلات عملکردی می‌شود، ممکن است این اختلال تشخیص داده شود. برخی از اعمال سادیسم جنسی، مجرمانه است و منجر به آسیب جدی یا حتی مرگ شخص دیگری می‌شود.
اختلال مازوخیسم: افرادی که مبتلا به پارافیلیا معروف به اختلال مازوخیسم جنسی هستند، درگیر کتک خوردن، تحقیر شدن یا رنج کشیدن هستند یا خیال‌پردازی می‌کنند که منجر به رضایت جنسی می‌شود. بسیاری از افراد سالم، میزان کمی از مازوخیسم را بخشی از زندگی جنسی خود کرده‌اند؛ اما زمانی که افراد دارای این تمایل جنسی، مشکلات روانی یا اجتماعی خود، از جمله افکار وسواسی یا اضطراب شدید، شرم یا گناه را گزارش کنند، ممکن است این اختلال تشخیص داده شود. یکی از انواع خاص مازوخیسم جنسی، خفگی است.
اختلال اعتیاد جنسی: اگر در رهایی از تمایلات و افکار جنسی مزاحم و تکراری مشکل دارید، ممکن است با چیزی زندگی کنید که برخی از افراد از آن به‌عنوان اعتیاد جنسی یاد می‌کنند. هیچ تشخیص رسمی اعتیاد به جنسی در کتاب‌های آماری و تشخیصی روانپزشکان وجود ندارد. بااین‌حال، بسیاری از کارشناسان، علائم اعتیاد به جنسی را به‌عنوان اختلال رفتار جنسی اجباری یا بیش‌فعالی جنسی توضیح می‌دهند. اختلال رفتار جنسی اجباری، به یک الگوی طولانی‌مدت از رفتارهای جنسی تکراری و تخیلات اشاره دارد. این علائم ممکن است باعث ناراحتی و اصطکاک شدید در روابط شود و کارهای روزمره مانند کار یا مطالعه را چالش‌برانگیزتر کند.