استاد عبدﷲ حمود العزّی در نشستی با عنوان ظرفیت‌های مذهب «زیدیه» در مواجهه با مسائل نوپدید و فقه معاصر که ۳ دی‌ماه در پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر برگزار شد به تبیین مبانی فقهی این مذهب پرداخت.
استاد عبدﷲ حمود العزّی دربخش نخست سخنان خود به تشریح مهمترین ویژگی مذهب زیدیه پرداخت و گفت: زیدیه یک مذهب و جریان فکری است نه فقهی. این مذهب براساس قیام علیه ظلم و حرکت انقلابی علیه حاکمان از جمله سلطه امویان شکل گرفته و از جنبه فقهی ادعای یک مکتب و نظام جدیدی را ندارد.
وی گفت: ما معتقدیم دو گونه اسلام داریم. اسلام واقعی که مبتنی بر سنت نبوی و تفکر علوی است و یکی هم دین انحرافی که از زمان معاویه آغاز شد و امتداد ان در امویان دیده شده‌است. مذهب زیدی شاخه‌های مختلف فکری مانند قاسمی، ناصری و هادوی دارد و در جغرافیای گوناگون از جمله طبرستان ایران، ترکیه، عراق و حجاز و یمن گسترده است.
استاد عبدﷲ حمود العزّی افزود: فقه زیدی یک فقه انتزاعی و نظری نیست. بلکه با توجه به ایده‌ی لزوم تشکیل حاکمیت و همچنین تجربه حکمرانی زیدیه، فقه زیدی تلاش کرده‌است به مسائل و نیازهای روز شامل مسائل فردی و اجتماعی و حکومتی و فرهنگی و اقتصادی و سایر حوزه‌ها پاسخگو باشد. فقه حکومتی جایگاه بسیار مهمی در نزد فقهای این مذهب دارد.
وی گفت: در فقه زیدی موضوعات بسیار متنوعی از جمله مسائل شهرسازی، حقوق شهروندان و حتی برخی مسائل جزئی مانند قوانین دست‌فروشی و به صدا درآمدن ناقوس کلیسا و .. را مشاهده می‌کنیم. باتوجه به این ویژگی می‌توان گفت فقه زیدی خود را مکلف به پاسخگوئی به مسائل روز و نوپدید می‌داند.
این استاد مذهب زیدی به بیان ارکان فقه زیدی پرداخت و گفت: در فقه زیدی باب اجتهاد باز است و همین امر باعث پویایی این فقه شده‌است و جایگاه عقل در اجتهاد نیزمهم است. از سوی دیگر مذهب زیدی علی‌الاصول قرانی است و حدیث نکمل قران قرار گرفته‌است. قیاس حالت تعادل دارد و از افراط و تفریط در قیاس پرهیز شده‌است.
وی در ادامه بیان ارکان فقه زیدی گفت: اجماع مقدم بر قیاس است و دارای اهمیت فراوانی است. اکنون نیز اجماع علما بر یک نظریه که اصطلاحا اجماع سادات گفته می‌شود اعتبار مهمی در نزد ما دارد.
در ادامه استاد سیدعلی حسینی نژاد کارشناس مذهب زیدیه به نقد و بررسی مطالب ارائه شده پرداخت. به اعتقاد او مذهب زیدیه نقاط قوت زیادی از جمله عقل محوری، قرانی بودن و تاکید بر اجماع و تعادل در قیاس دارد.
وی گفت: در عین وجود نقاط مهمی در فقه زیدیه شاهد برخی تناقضات در احکام مانند غسل و مسح هستیم. همچنین فضای فکری زیدیه همچنان مبتنی بر تراث خود بوده و هیچگونه فضای فکری و تحلیلی و به اصطلاح نواندیشی مثبت در آن دیده نمی‌شود.
استاد حسینی تاکید کرد: اخذ اطلاعات درباره یک جریان فکری یا مذهبی از عالمان آن مذهب و جریان بسیار مهم و مفید است اما باید توجه داشته باشیم که این اطلاعات ممکن است برخی غلو‌ها یا تغییراتی براساس ذائقه مخاطب را داشته باشد.
در ادامه اعضای حاضر در جلسه سوالاتی مطرح کردند و جناب استاد عبدﷲ حمود العزّی و استاد سیدعلی موسوی‌نژاد به آنها پاسخ گفت.
