پروژه TRANSLAPT در موسسه مطالعات عربی و اسلامی دانشگاه مونستر در نظر دارد در تاریخ ۱۵-۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (۲۶-۲۸ دی ماه ۱۴۰۳) کنفرانسی را با عنوان «امپراطوری در ترجمه: دانش فارسی-عربی و تشکیل تمدن عثمانی در اوایل دوران مدرن» برگزار کند.
در فراخوان این کنفرانس آمده است:
سازمان سیاسی عثمانی در آغاز به عنوان یک موجودیت حاشیه‌ای در شبکه معرفتی وسیع‌تر جهان اسلام ظاهر شد. با این حال، پس از فتح قسطنطنیه، این امپراطوری سریعا به یک کانون اصلی معرفتی تبدیل شد، چرا که سلطان محمد دوم و پسرش سلطان بایزید دوم بیش از پیش حامی تولید آثار علمی و ادبی شدند.
فعالیت‌های ترجمه‌ای کارکردی اساسی در این تحول ایفا کرد، و این فعالیت‌ها در اوایل قرن شانزدهم به دلیل دو رخداد مهم سرعت بیشتری یافت: تصرف شام و مصر که تحت تسلط مملوکیان بود به دست سلطان سلیم اول و تثبیت هرچه بیش تر چیرگی صفویان بر ایران.
این رخدادها علاوه بر اینکه جایگاه امپراطوری عثمانی در جهان اسلامی (سنی‌مذهب) را دگرگون کرد و باعث تثبیت ابر-دشمن شیعی آن در شرق، ایران، شد، یک چرخش سرنوشت‌ساز را در شکل‌گیری ادبیات و علم نزد عثمانیان رقم زد. هجوم دانشمندان عرب‌زبان از مراکز اسلامی کلاسیک مثل قاهره و دمشق، در کنار دانشمندان فارسی‌زبانی که از فضای به تازگی شیعی گردیده در ایران به امپراطوری عثمانی پناهنده شده بودند، باعث شد نخبگان عثمانی در استانبول و سراسر آن امپراطوری در مقیاسی بی‌سابقه با معارف عربی و فارسی آشنا شوند.
ترجمه متون از تمام ژانرهای ادبیات و علم اسلامی، از جمله شعر، تاریخ، دائره‌المعارف‌ها، و علوم دینی، یک نقش اساسی در توسعه و پرورش این تمدن عثمانی نوظهور ایفا کرد. این فرایند باعث شد تصویر خودساخته عثمانی‌ها به عنوان طلایه‌داران یک «عصر طلایی» اسلامی جدید مشروعیت بیابد، و تجسم یک جابجایی قدرت نمادین در رهبری فرهنگی و سیاسی جهان اسلام، دست کم نزد سنیان، شود.
رویکرد عثمانی‌ها به ترجمه در اوایل عصر مدرن مساوی با یک تبدیل دقیق و تحت‌اللفظی از زبان مبدأ به زبان مقصد نبود؛ بلکه، شامل شکل‌های متنوعی از اقتباس، تقلید، بازنویسی، و تغییر کاربری بود. این ویژگی نشان داد ترجمه‌های عثمانی چیزی بیش از یک واسطه برای انتقال معرفت بودند. مشخصا این ترجمه ها نقش یک ابزار را برای شکل‌دهی به یک فرهنگ ادبی و علمی متمایز ایفا کردند.
با لحاظ این چارچوب نظری، از پژوهشگران دعوت می‌شود بر فرایندهای ترجمه در اوایل عصر مدرن میان زبان‌های عربی، فارسی و ترکی تمرکز کنند و خصوصا به مطالعه نسخه‌های خطی این ترجمه‌ها توجه نمایند.
به صورت مشخص مباحثات در این کنفرانس بر محور این سوالات ساختار می‌یابد:
– تصورات عثمانی از ترجمه چه مبنایی داشت، و ماهیت و محدوده‌های این ترجمه‌ها در مقایسه با دیگر سنت‌های ادبی چگونه بود؟
– بازیگران فعال در فرایندهای ترجمه چه کسانی بودند، و چه نقشی ایفا می‌کردند؟
– مخاطبان هدف و مخاطبان واقعی این ترجمه‌ها چه کسانی بودند، و بافت اجتماعی-فرهنگی موثر در چرخش های رخ داده در جریان های دانشی مرتبط با این ترجمه‌ها چه بود؟
– و در نهایت ترجمه چه نقشی در تحول امپراطوری عثمانی از طریق انتقال معرفت ایفا کرد؟
کنفرانس به زبان انگلیسی برگزار خواهد شد. هزینه‌های سفر و اقامت از سوی برگزارکنندگان پرداخت خواهد شد.
برای کسب اطلاعات بیشتر به پیوند زیر مراجعه کنید.