پیشینه

پیشینه نمایش ِ«بدن نیمه‌برهنه مردان» بر خلاف حکم جواز یا عدم جواز نگاه‌کردن به بدن، بسیار کوتاه است؛ زیرا از زمان پیدایش رسانه‌های تصویری و همه‌گیرشدن آن در میان جوامع مذهبی و اسلامی، مدت زیادی نمی‌گذرد. پرسشی که دراین‌رابطه مطرح است این است که نمایش (و نه نگاه‌کردن) بدن نیمه‌برهنه مردان، در رسانه‌های تصویری و عمومی از نظر فقهی چه حکمی دارد؟ نمایشی که از سوئی، مخاطبان آن، هم مرد هستند و هم زن؛ و از سوئی دیگر، نسبت بین هنرمندان و بینندگان نیز ممکن است محرمیت یا عدم محرمیت باشد.

در مورد نگاه مستقیم و نه به‌واسطه رسانه، نسبت به بدن نیمه‌برهنه مردان، باتوجه‌به بیننده و صاحب نگاه، حکم آن، متفاوت می‌شود. مثلاً اگر نگاه‌کننده مرد باشد، طبق فتوای مشهور فقها، نگاه مردان به تمام بدن مردان به‌استثنای عورتین جایز است، با این شرط که قصد لذت و ریبه در کار نباشد. اما اگر نگاه‌کننده زن باشد، طبق فتوای مشهور، نگاه‌کردن زنان به بدن مردان نامحرم حرام است مگر آن قسمت‌های که به طور معمول مردان نمی‌پوشانند.

در مورد نگاه‌کردن غیرمستقیم یا نگاه‌کردن رسانه‌ای، قضیه کمی متفاوت‌تر است. طبق فتاوای مشهور، نگاه‌کردن زنان به تصاویر مردان درصورتی‌که با انگیزش شهوانی نباشد بلااشکال است. نگاه‌کردن به فیلم، اگر پخش زنده باشد حکم نگاه‌کردن به بدن را دارد و اگر پخش مستقیم نباشد حکم تصویر و عکس را دارد. به‌عبارت‌دیگر؛ نگاه‌کردن زنان به فیلم‌های ورزشی که از تلویزیون پخش می‌شود، درحالی‌که مردان پوشش کافی ندارند، درصورتی‌که خوف افتادن به مفسده و یا با قصد لذّت نباشد اشکالی ندارد. غالب فقها نگاه‌کردن زنان به بدن نیمه‌برهنه مردان را در صورت ایجاد شهوت، حرام می‌دانند. اما در مورد نمایش بدن نیمه‌برهنه مردان، عمدتاً فقها بر این نظر هستند که «نمایش» اگر موجب اثاره نوعیِ شهوت در بینندگان باشد، نمایش آن حرام است، در غیر این صورت، نمی‌توان حکم به حرمت نمایش آن داد.

2. ۲. حرمت نمایش بدن نیمه‌برهنه مردان به‌صورت پخش زنده

به باور برخی فقهای معاصر، نمایش فیلم اگر به‌صورت پخش مستقیم باشد، نگاه‌کردن به آن، در حکم نگاه‌کردن به انسان زنده است، اما اگر به طور غیرمستقیم پخش شود حکم عکس را دارد (امام خمینی، احکام بانوان، ص ۳۲). برمبنای این فتوا، نمایش بدن نیمه‌برهنه مردان، به‌صورت پخش زنده، اشکال دارد. چون مردان نمی‌توانند به غیر از وجه و کفین به دیگر اعضای بدن زنان نامحرم، حتی بدون قصد ریبه نگاه کنند و خانم‌ها نیز نمی‌توانند به بدن مردان در مسابقات  ورزشی و مانند آن، در صورت پخش زنده، نگاه کنند.

3. احتیاط در نمایش بدن نیمه‌برهنه مردان

برخی از فقهای معاصر، تماشای نامحرم از طریق تلویزیون و رسانه را درصورتی‌که مقرون به فساد و ریبه باشد حرام می‌داند (بهجت، توضیح‌المسائل، مسائل متفرقه، مسئله ۲). طبق این فتوا می‌توان گفت، ازآنجاکه نمایش بدن نیمه‌برهنه مردان، برای زنان موجب ریبه و فساد می‌گردد، احتیاط در ترک نمایش است. به این دیدگاه می‌توان نظرات فقهای ذیل را نیز ملحق نمود: اراکی، فاضل لنکرانی، گلپایگانی و مکارم شیرازی (اسفتائات). چه اینکه ایشان نیز فرقی بین نمایش به‌صورت زنده یا غیر زنده قائل نیستند، بلکه عدم وقوع در ریبه و فساد را ملاک می‌دانند که معمولاً در نمایش فلیم های نیمه‌برهنه مردان خوف وقوع ریبه وجود دارد. بنابراین می‌توان احتیاط در عدم نمایش بدن نیمه‌برهنه مردان را بدان‌ها نسبت داد.

3. ۳. بنابراحتیاط واجب در پخش مستقیم غیرجایز و در پخش غیرمستقیم جایز است

برخی از فقهای معاصر همچون آیت‌ﷲ خامنه‌ای، نگاه‌کردن به تصویر نامحرم را در پخش مستقیم بنابر احتیاط واجب جایز نمی‌داند؛ اما نگاه‌کردن به آن در پخش غیرمستقیم را بلااشکال می‌داند (خامنه‌ای، اجوبة‌الاستفتائات، ص ۲۵۹).  بر مبنای این فتوا می‌توان گفت، ازآنجاکه نگاه‌کردن به نامحرم در پخش مستقیم، بنابر احتیاط وجوبی جایز نیست، پس نمایش بدن نیمه‌برهنه مردان، در رسانه به‌صورت پخش مستقیم بنابر احتیاط وجوبی جایز نیست، اما در مورد پخش غیرمستقیم اشکالی ندارد.

نتیجه اینکه اگر نمایش بدن نیمه‌برهنه مرد در رسانه، به لحاظ زیبایی ظاهری، شیوه نمایش و تدوین صحنه و عوامل دیگر، به شکلی باشد که برای برخی از افراد متعارف مردم موجب اثاره شهوت گردد، نمایش آن جایز نیست، اما درصورتی‌که این‌گونه نبوده و چنین آثار نوعی را به دنبال نداشته باشد، می‌توان گفت جایز است.