در پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر بررسی شد:

در دومین روز زمستان ۱۴۰۳ در گروه فقه امور زنان و خانواده نشستی با عنوان تحلیل تاریخی نقش شیخ طوسی در عرفی شدن نفقه زوجه به میزبانی پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر برگزار شد.
این نشست با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکترمهدی داودآبادی(دبیر جلسه)، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مجید دهقان(ارائه دهنده)، حجت‌الاسلام والمسلمین بستان و سرکار خانم مریم برقعی (ناقد) تشکیل شد.

در دومین روز زمستان ۱۴۰۳ در گروه فقه امور زنان و خانواده نشستی با عنوان تحلیل تاریخی نقش شیخ طوسی در عرفی شدن نفقه زوجه به میزبانی پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر برگزار شد.

این نشست با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکترمهدی داودآبادی(دبیر جلسه)، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مجید دهقان(ارائه دهنده)، حجت‌الاسلام والمسلمین بستان و سرکار خانم مریم برقعی (ناقد) تشکیل شد.

در ابتدای این نشست دکتر داود آبادی با طرح بحث اجمالی از دیدگاه علما بر موضوع نفقه زوجه(نفقه عرفی و نفقه حداقلی) از دکتر دهقان برای ارائه مطالب خود دعوت کرد.

دکتر دهقان بعد از تبریک ولادت حضرت زهرا(س) و فرا رسیدن روز زن، اشاراتی در مورد جایگاه کتاب مبسوط شیخ طوسی در فقه شیعی داشت.

در ادامه با بیان این نکته که آن چه در روایات ما به عنوان نفقه آمده فقط خوراک و پوشاک است و مسکن هم به دلیل ملازمه بودن بحث تمکین به آن دو مورد اضافه میشود و نتیجه آن چه در دوره فقه روایی ما و چه در دوره فقه فتوایی ما قبل از شیخ طوسی  انحصار موارد نفقه در این سه مورد است می شود.

شیخ طوسی درکتاب المبسوط خود -که به عنوان اولین کتاب فقه تفصیلی شناخته میشود – با اخذ مسائل از فقه عامه و پاسخ آن با فقه شیعی در صدد نشان دادن ظرفیت فقه شیعی در پاسخ دادن به مسائل روز جامعه و رفع اتهامی که عامه(محدود بودن موضوع و عدم پاسخگویی به نیازهای جامعه) بیان میکردنند بود.

در ادامه بحث نکاتی در مورد شباهت ها و تفاوت های این کتاب با کتاب الحاوی کبیر ماوردی(فقه شافعی) مطرح شد که این دو کتاب از حیث ادله،تقریر ادله، مسائل و… شباهت دارند ولی از جهت اختصار، چگونگی اجتهاد و فتوا دادن و نوع نگرش شیعی وعامه  تفاوت دارند.

سپس با بیان تفاوت مسئله نفقه قبل و بعد شیخ طوسی به نحوه برخورد جامعه شیعی بعد از ایشان با این کتاب -به دلیل اینکه شیخ در این کتاب از ادله شیعی با اغماض گذشته و بعضا اصلا طرح نکرده است و  از طرفی تمام ادله عامه را بررسی کرده است- اشاره میکند. و در پایان با ذکر نظرات تعدادی از علمای ما بعد شیخ طوسی و راه کار های جمع روایات به کلام خود پایان میدهد.

بعد از اتمام ارائه دکتر دهقان سرکار خانم مریم برقعی(ناقد و عضو شورای علمی گروه فقه زنان و خانواده پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر) چند سوال را از باب کامل شدن این ارائه مطرح کردند:

  1. عصر شیخ طوسی از حیث مناهج اجتهاد چه ویژگی هایی را داشت؟
  2. شرایط سیاسی_اجتماعی شیعیان در عصر شیخ چگونه بود؟
  3. منظور از عرف در بیانات شیخ چیست؟
  4. آسیب روش شیخ طوسی با مهجور کردن روایات امامیه چیست؟
  5. دعو شارع در روایاتی که برای موضوع افرادی را ذکر می کند آیا از باب نمونه است یا انحصار؟
  6. آیا نفقه را میتوان بعنوان مایحتاج زوجه تعبیر کرد یا خیر؟

در انتهای این نشست، حجت‌الاسلام بستان با بیان این مطلب که می توان بحث نفقه زوجه را از زاویه فقه اجتماعی بررسی کرد و طبق این دیدگاه به مسائلی چون الگوی مطلوب اقتصاد بانوان ،کسب ثروت و اشتغال آن ها پرداخت جلسه را به پایان رساندند.