در میان ابواب فقه‌های نوپدید، برخی از عناوین ابواب، تقریباً مورد اتفاق فقه‌پژوهان قرار داشته و اینکه یک باب فقهی به آنها اختصاص داده شود را همگان پذیرفته‌اند؛ ابوابی نظیر فقه اقتصاد، فقه سیاست، فقه پزشکی و فقه زنان، از این جمله‌اند. در آن سو، ابوابی فقهی قرار دارند که برخی ادعای اندارج آنها به‌عنوان یک باب فقهی را کرده‌اند و در مقابل، دیگرانی یا اساساً چنین عنوانی را برنمی‌تابند و یا آنها را زیرمجموعه یا یکی از فصول یک باب فقهی دیگر می‌انگارند. فقه انرژی، در دسته دوم قرار می‌گیرد. اینکه یک باب فقهی به نام «فقه انرژی» در کنار سایر ابواب فقهی نوپدید قرار گیرد اگرچه موافقان مهمی دارد اما مخالفان جدی ای را نیز در مقابل خود می‌بیند. مخالفان معمولاً فقه انرژی را یا زیرمجموعه ابوابی نظیر «فقه منابع طبیعی» یا «فقه محیط‌زیست» می‌انگارند و یا به دلیل سویه‌های گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، محیط زیستی و… در انرژی، معتقدند باید هر یک از سویه‌های آن، در باب فقهی مرتبط با آن، مورد گفتگو قرار گیرد. در این میان، گروه سومی نیز قرار دارند که فقه انرژی را فراتر از یک باب و مشتمل بر چند باب فقهی انگاشته و از ابوابی نظیر «فقه نفت» و «فقه گاز» سخن می‌گویند.
بااین‌همه نزاع اما، شاید بتوان گفت همگان اتفاق نظر دارند که مسائل فقه انرژی، کمتر مورد واکاوی و گفتگوی فقهی جدید قرار گرفته و نگاشته‌های فراوانی را به خود ندیده است. همین امر موجب شد تا پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، عنوان یکی از مجلات الکترونیکی خود را به «فقه انرژی» اختصاص دهد.
فقه انرژی هم به آب می‌پردازد، هم به برق، هم به گاز و هم به نفت و انرژی‌های هسته‌ای و خورشیدی؛ اما به همه اینها از منظر تولید انرژی می‌پردازد؛ بااین‌وصف، اینکه فقط محیط‌زیست یا منابع طبیعی هم به مقولاتی نظیر آب می‌پردازد، به معنای همپوشانی فقه انرژی با این ابواب نیست؛ چرا که آنچه در مثل آب، در فقه انرژی مورد گفتگو قرار می‌گیرد، آب به‌عنوان منبع تولید انرژی است نه آب با رویکرد محیط زیستی یا منابع طبیعی و یا حتی زیبایی‌شناسی و معماری. همین امر، فقه انرژی را به‌رغم اشتراک موضوعی با برخی ابواب فقهی، از آنها جدا می‌سازد.
فصل اول مجله، به چیستی و ابعاد فقه انرژی می‌پردازد؛ اینکه فقه انرژی چیست و چه موضوعات و مسائلی را شامل می‌شود. سه استاد و پژوهشگر اقتصاد و انرژی، در این فصل، ابعاد گوناگون فقه انرژی را بیان کرده‌اند.
در فصل دوم، به مبانی و پیش‌فرض‌های فقه انرژی پرداخته‌ایم؛ مبانی که هر رأی و نظری که در آنها اتخاذ شود تأثیر شگرفی بر گزاره‌های فقه انرژی می‌گذارد. مدیر پژوهشکده فقه و حقوق، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و معاون پژوهشی جامعه المصطفی در سه مطلب، این مبانی و پیش‌فرض‌ها را به بحث گذاشته‌اند.
تقسیم انرژی به انرژی‌ها تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر، اقتضا می‌کرد که در دو فصل جداگانه به مباحث اختصاصی این دو قسم مهم از انرژی بپردازیم. در فصل سوم، از مالکیت انرژی‌های تجدیدناپذیر که مهم‌ترین چالش این نوع از انرژی‌ها هستند سخن گفته‌ایم. دو استاد و پژوهشگر فقه اقتصاد و منابع طبیعی و یک استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، نظرات خود را پیرامون این موضوع به بحث گذاشته‌اند.
فصل چهارم به چالش مهم انرژی‌های تجدیدپذیر، یعنی لزوم به‌کارگیری آنها اختصاص پیدا کرده است. دو استاد دروس عالی حوزه‌های علمیه قم و اصفهان و دبیر گروه «فقه منابع طبیعی و محیط‌زیست» پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، به بحث پیرامون این موضوع پرداخته‌اند.
فصل پنجم، پیرامون انرژی هسته‌ای است. در این فصل، هم از لزوم به‌کارگیری آن در مقاصد صلح‌آمیز پرسیده‌ایم و هم از دلایل حرمت ساخت سلاح‌های کشتارجمعی که مصداق مهم آن، سلاح هسته‌ای است. آیتﷲ علیدوست که دبیری علمی همایش فقه هسته‌ای را به عهده داشتند و آیتﷲ کاظم قاضی‌زاده و دکتر محمود حکمت‌نیا که پیرامون این موضوع، پژوهش و تألیف دارند، در این فصل با فقه معاصر، گفتگو کرده‌اند.
چالش‌های مهم پژوهش در فقه انرژی، در فصل ششم به بحث گذاشته شده است. دکتر فغفور مغربی، استاد بازنشسته دانشگاه شهید بهشتی و حجت‌الاسلام دکتر مجید رضایی، عضو شورای فقهی بانک مرکزی، این چالش‌ها را به‌تفصیل بیان کرده‌اند.
آیا فقه انرژی اسلامی و به طور اختصاصی، شیعی، مزایای منحصربه‌فردی دارد که موجب مزیت آن در عرصه بین‌الملل و در مقایسه با سایر مکاتب فقهی و حقوقی انرژی در میان ادیان گردد؟ دکتر راعی، استاد تمام حقوق بین‌الملل دانشگاه اصفهان و حجت‌الاسلام دکتر رهدار، مدیر سابق گروه فقه مضاف دانشگاه باقرالعلوم، به این پرسش پاسخ داده‌اند.
آینده‌پژوهی فقه انرژی، در فصل هشتم در گفتگو با حجت‌الاسلام دکتر قانع، عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق(ع)، حجت‌الاسلام‌والمسلمین ایزدپناه، دکتر احمد رهدار، به بحث گذاشته شده است.
به‌سان سایر مجلات الکترونیکی پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، فصل پایانی نیز به پیشینه فقه انرژی اختصاص یافته است. در این فصل، علاوه بر کتابشناسی و نمایه مقالات فقهی و حقوقی انرژی، سه کتاب مهم در این حوزه، به طور اختصاصی، گزارش شده‌اند.
امید است که این تلاش‌ها، مورد رضایت امام عصر(عج) قرار گرفته و گامی کوچک در راستای توسعه و تعمیق فقه معاصر به شمار آید. آمین.