«تکالیف شهروندی» به‌مثابه فرزندخواندۀ خانواده شهروندی است؛ آن‌چنان که هم عضو این خانواده است و هم هیچ‌گاه جایگاه فرزندان حقیقی نظیر «حقوق شهروندی» را ندارد. تلازم میان حقوق و تکالیف اگرچه در میان برخی نگاشته‌های حقوق شهروندی، مورد تصریح قرار گرفته است؛ اما تکالیف شهروندی هیچ‌گاه به‌صورت جدی و مستقل در میان کتاب‌های حقوقی و فقهی شهروندی مورد واکاوی قرار نگرفته است.
مراد از «تکالیف شهروندی»، صرفاً تکالیف دولت و سایر شهروندان در تلازم با «حقوق شهروندان» نیست که به‌موجب قاعده ملازمه بین حق و تکلیف، ثابت شوند؛ بلکه مراد از آن، تکالیفی است که شهروندان یا به‌موجب قراردادهای عقلایی و یا به‌موجب احکام شرعی، به عهده دارند؛ تکالیفی از قبیل وجوب حمایت از حاکم، وجوب شرکت در نمازجمعه، وجوب پرداخت مالیات و زکات مال و… .
ناتنی بودنِ «تکالیف شهروندی» در خانواده شهروندی، به فقه نیز سرایت کرده و هیچ‌گاه «فقه تکالیف شهروندی» به‌صورت رسمی و جدی، موضوع یک کتاب، یک درس فقه، یک باب فقهی و حتی یک سرفصل از یک کتاب فقه شهروندی قرار نگرفته است. همین عدم رسمیت و فقدان پرداخت جدّی به آن، ابهامات فراوانی را پیرامون، چیستی، ابعاد، لوازم و نسبت آن با فقه حقوق شهروندی و برخی دیگر از ابواب فقهی موجب شده است.
مجله «فقه تکالیف شهروندی»، گامی آغازین و تلاشی ابتدایی برای پرداخت به ابعاد و لوازم این باب نوپدید فقهی است.
باتوجه‌به ابهام در مفهوم «تکالیف شهروندی»، فصل اول به بیان چیستی آن اختصاص دارد. سه یادداشت از سه پژوهشگر حوزه علمیه قم، سه نگاه پیرامون تکالیف شهروندی را نمایندگی می‌کند. دانش‌آموخته حقوق جزای جامعه المصطفی نیز در یادداشت دیگری، تکالیف شهروندی را از منظر فقه اسلامی مورد واکاوی قرار داده است.
فصل دوم به بیان رابطه بین حقوق و تکالیف شهروندی می‌پردازد. باتوجه‌به پیوستگی شدید میان این دو مفهوم، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدمهدی کریمی‌نیا، به‌عنوان یک فقه‌پژوه و حقوق‌دان، در یادداشت‌های سه‌گانه خود، به ترتیب، به بیان «مفهوم حقوق شهروندی»، «مفهوم شهروندی» و «حق حریم خصوصی در منظومه حقوق شهروندی» پرداخته است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین ایازی و دکتر پیوندی، از دو طیف فکری، در دو گفتگو، رابطه این دو را مورد تحلیل قرار داده‌اند. استاد حقوق جامعه المصطفی نیز در یک یادداشت و گفتگو، به رابطه بین این دو مفهوم و پیامدها و آثار آن پرداخته است.
مبانی فقه تکالیف شهروندی، در فصل سوم و در قالب یک گفتگو و یک یادداشت بررسی شده است.
چالش‌های فقهی تکالیف شهروندی، به لحاظ نوبودنِ عنوان و عدم پرداخت فقهی به آن، کم نیستند. استاد تمام حقوق دانشگاه نجف‌آباد اصفهان و نویسنده شبکه مسائل فقه حقوق شهروندی، در دو گفتگو، این چالش‌ها را بررسی کرده‌اند.
برخی تکالیف شهروندی از دیدگاه اسلام، قطعاً متفاوت با تکالیف شهروندی از دیدگاه سایر ادیان هستند؛ اما این تفاوت‌ها به منزله مزیت و وجه برتری فقه تکالیف شهروندی اسلامی نسبت به تکالیف شهروندی از دیدگاه سایر ادیان و مکاتب حقوقی می‌شود؟ استاد حقوق اساسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق و استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان، در دو گفتگو و یک یادداشت، به این پرسش پاسخ داده‌اند.
فصل ششم، چالش‌های اصول فقه برای حل مسائل تکالیف شهروندی را به بحث گذاشته است. استاد کاظم قاضی‌زاده و استاد محمدعلی خادمی کوشا، به‌عنوان دو استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و دکتر ناهید سلیمی، ابعاد گوناگون این موضوع را کاویده‌اند.
فصل پایانی این مجله نیز به‌سان سایر مجلات پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، به پیشینه فقه تکالیف شهروندی در قالب نمایه مقالات و کتابشناسی پرداخته است.
مجله فقه تکالیف شهروندی، آغازگر مسیری طولانی است که باید توسط فقه‌پژوهان و حقوق‌دانان اسلامی، در دهه‌های آینده، ادامه یابد.