آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، یکی از کسانی است که هم در مقام پژوهش و تدریس به مباحث فقه قضا پرداخته است و هم در مقام اجرا و مسئولیت قضایی. زادۀ ۱۳۲۶ تبریز، بلافاصله پس از انقلاب اسلامی، به قاضی شرع و ریاست کل دادگاه‌های انقلاب اسلامی آذربایجان‌های غربی و شرقی و اردبیل (که آن زمان هنوز استان مستقلی نبود) منصوب شد. سپس، با شهادت آیت‌الله قدوسی، به دادستانی کلی انقلاب اسلامی رسید و دو سال در این مسئولیت باقی ماند. داماد آیت‌الله نوری همدانی، همزمان با تصدی مسؤولیتهای گوناگون در کشور، به تدریس و پژوهش نیز می‌پرداخت. کتاب «میزان القضاء فی الکتاب و السنۀ و عندالعقلاء» حاصل دروس خارج فقه قضا این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم است. با او که از بیماری نیز رنج می‌برد، پیرامون چیستی و ابعاد فقه قضا گفتگو کردیم. او در کنار پاسخ به سوالات فقهی ما، خاطرات و نکات کمتر گفته شده‌ای از ایام مسؤولیتش در دادستانی کل کشور گفت که اگرچه جذاب بود اما چون مرتبط با موضوع این گفتگو نبود منتشر نشد. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با این استاد و پژوهشگر قضا، در پی می‌آید: ادامه …

فقه قضا آن قدر در میان ابواب فقه معاصر، سابقه دارد که اکنون لازم باشد پیرامون روش‌شناسی و موضوع‌شناسی آن گفتگو کنیم. این باب فقهی اگرچه از دیرباز مطرح بوده است اما آن قدر موضوعات معاصر به آن اضافه شده است که اندراج آن به‌عنوان یکی از ابواب فقه معاصر را روا می‌سازد. حجت‌الاسلام علی محمدی‌جورکویه، دانشیار گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی معتقد است چالش مهم فقه قضا، عدم توجه جدی به موضوع‌شناسی و اقتضائات زمان و مکان است. به باور او که رشته تخصصی‌اش، جزا و جرم‌شناسی است، اقتضائات جدیدی فقه قضا به لحاظ موضوعات و ابعاد نوپدید موضوعات قدیمی، در کتب فقه قضا منعکس نشده‌اند و همین امر، موجب ناکارآمدی فتاوای قضایی یا احیاناً تهافت بین آنها شده است. عضو شورای علمی گروه «فقه قضا و جزا»ی پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، چاره را موضوع‌شناسی دقیق و تلاش برای کشف نظام حقوقی اسلام می‌داند. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر، با این استاد و پژوهشگر فقه قضا، به‌قرار زیر است: ادامه …

یکی از مسائل مهم و نگران‌کننده در مسائل مستحدثه به‌صورت عام، و در مسائل فقه پزشکی به‌صورت خاص، این است که فقیهان در صدد تأیید و تحلیل مسائل نوظهور بر بیایند؛ و به تعبیر دیگر انتظار جامعه پزشکی این است که فقه و فقیهان همگام و هم‌زمان با پیشرفت پزشکی، آنها را تأیید و در هر موضوعی یک وجه شرعی حلال پیدا کنند. ادامه …

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی حیدری، استاد حوزة علمیه و کارشناس فقه رسانه در چند سال گذشته دربارة «رسانه‌ها از دیدگاه دین و حقوق اسلامی» به فعالیت علمی متمرکز پرداخته است. عضو هیئت‌علمی مدرسه علمیه مشکات در گفت‌وگوی حاضر علاوه بر پرداختن به موضوع حقوق افراد در رسانه‌ها، بایدها و نبایدهای تازه‌ای از این موضوع را در پرتو فقه شیعه شکافته است. ادامه …

از من اگر بپرسید اما به شما خواهم گفت که برخی مسائل این ابواب، از هیچ طریق دانشی ای، قابل انفکاک نیستند. مسائلی نظیر ارتباط عاشقانه بین زن و مرد نامحرم در نمایش، ذیل فقه هنر قرار می‌گیرد یا فقه رسانه؟ به این پرسش، از حیث «زیبایی‌شناسانه» نگریسته شده است یا از حیث «انتقال پیام»؟ پاسخ این است که: هر دو حیث! ادامه …