کرامت انسانی، به لحاظ مفهومی امری دیرین است اما به عنوان یک گفتمان، زمان زیادی از طرح آن نمی‌گذرد. در زیر، نمایه مقالات پیرامون «کرامت انسانی»، به تفکیک دانش‌های مرتبط با آن، از قبیل حدیث، قرآن، فقه، حقوق و تربیت و فلسفه، ذکر می‌گردد: ادامه …
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید علی علوی قزوینی، زاده ۱۳۴۲ قزوین، سالهاست که علاوه بر تدریس فقه و اصول، در مطالعات حقوقی تمرکز دارد. با او از تعارض اصل و ظاهر، و اقوال و نظریات پیرامون آن پرسیدیم. عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران، علاوه بر اینکه ظاهر و اصل را به دقت توضیح داد، مبانی مختلف پیرامون تفسیر این دو را همراه با مثال‌های فقهی و حقوقی بیان کرد.
مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با عضو شورای علمی گروه فقه قضا و جزای پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، در پی می‌آید:🔻 ادامه …
هر چه تمدن بشری به‌پیش می‌رود و فناوری‌ها پیشرفت بیشتری می‌کنند، منابع طبیعی بیشتر تخریب می‌شوند و بدین‌سان، اهمیت بیشتری می‌یابند. گفتمان لزوم حفظ منابع طبیعی، تقریباً مورد توافق تمام انسان‌ها قرار گرفته است اگرچه بسیاری از آنها، عملاً به آن توجهی ندارند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محسن الویری که دکتری خود را در رشته تاریخ و تمدن ملل مسلمان از دانشگاه تهران دریافت کرده است، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر، در پی بیان سیره معصومین (ع) در حفظ محیط‌زیست است. او مبانی ای را بر می‌شمارد که بدون فهم و توجه به آنها، نمی‌توان سیره اهل‌بیت (ع) پیرامون منابع طبیعی را دریافت.
مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با مدیر گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم در پی می‌آید: ادامه …
نزاع میان طرفداران وجود نظام اقتصادی اسلام و مخالفان وجود چنین نظامی، نزاعی دیرین است که در برخی ابواب فقهی دیگر نیز وجود دارد. حال پرسش این است که آیا قائل‌بودن یا نبودن به وجود نظام اقتصادی اسلام، تأثیری در پذیرش یا عدم‌پذیرش نظام اقتصادی اسلام دارد؟ حجت‌الاسلام دکتر علی نعمتی، استادیار گروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم‌انسانی در این یادداشت شفاهی اختصاصی برای فقه معاصر، به این پرسش پاسخ می‌دهد. او اگرچه قائل به فقه حداکثری است اما برخی لوازمی که برای پذیرش این نظریه تصور می‌شود را نمی‌پذیرد. ادامه …
متغیرهای فضای زندگی انسان‌ها آن قدر در سال‌های اخیر دگرگون شده است که پیش‌بینی آینده تربیتی انسان‌ها، بسیار دشوار شده است. همین امر، پیش‌بینی آینده فقه تربیت را نیز با دشواری مواجه کرده است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسین ادبی چَرَمی، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه خراسان، در این یادداشت اختصاصی، سه سناریو را برای آینده فقه تربیت ترسیم می‌کند.
مشاهده متن کامل یادداشت: ادامه …
پیچیدگی متغیرهای ارتباط میان دولت‌ها، تغییر گاه‌به‌گاه حکومت‌ها، مرزهای جغرافیایی و شیوه تفکر مردم در جهان معاصر، آینده روابط بین‌الملل را بسیار دشوار می‌سازد. بااین‌حال، دکتر طیبه محمدی کیا که دکتری خود را در رشته روابط بین‌الملل اخذ کرده و البته با دروس حوزه نیز آشناست، در این یادداشت اختصاصی، تلاش دارد تا آینده فقه روابط بین‌الملل را به تصویر بکشد.
مشروح یادداشت اختصاصی عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، از نگاه شما می‌گذرد: ادامه …
فقه حداقلی به‌عنوان یک گفتمان جدّی در مقابل فقه حداکثری، اگرچه متعاطیان و طرفداران کمی ندارد؛ اما کمتر به‌عنوان یک نظریه، ابعاد و زوایای آن واکاوی شده است.
شاید بخشی از این کاستی، مرهون مخالفت این دیدگاه با دیدگاه رسمی کشور باشد. حسن اجرایی، پژوهشگر حوزه علمیه قم، در این یادداشت اختصاصی برای فقه معاصر، تلاش دارد تا ابعاد این نظریه، پیامدهای آن و ریزنظریاتی که ذیل آن شکل گرفته است را توصیف کند.
مشاهده متن کامل یادداشت:🔻 ادامه …
شبیه‌سازی به‌ظاهر، امری نوپدید برای تولید مثل در طبیعت به شمار می‌آید؛ اما دکتر محدثه معینی فر معتقد است این امر سابقه زیادی در طبیعت دارد.
شبیه‌سازی اما شیوه‌های گوناگونی دارد که یکی از آنها، شبیه‌سازی از طریق سلول‌های بنیادی است. دکتر محدثه معینی فر، عضو هیئت‌علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، مطالعات زیادی در زمینه ابعاد فقهی و حقوقی شبیه‌سازی داشته است که کتاب «شبیه‌سازی در دیدگاه‌های دینی و اندیشه‌های حقوقی»، یکی از نتایج آن است.
وی در این یادداشت اختصاصی برای فقه معاصر، به واکاوی چیستی شبیه‌سازی با سلول‌های بنیادی، ضرورت بحث فقهی و حقوقی از آن، دیدگاه‌های فقیهان شیعه و سنی پیرامون آن و پیامدهای این دیدگاه‌ها می‌پردازد. مشروح یادداشت خواندنیِ این استاد و پژوهشگر فقه و حقوق، به‌قرار زیر است:🔻 ادامه …
خشونت علیه همسر، موضوعی است که در چند دهه گذشته، در کلمات مدافعان حقوق زنان بسیار به چشم می‌خورد.
امروزه با تدوین اعلامیه‌ها و منشورهای گوناگون حقوق بشر، مصادیق این خشونت، به‌روشنی و در اقسام گوناگون بیان شده است؛ از خشونت جسمی و روانی گرفته تا خشونت کلامی.
اما آیا خشونت علیه همسر، اختصاص به خشونت زوج علیه زوجه دارد؟ آیا صرف اینکه قدرت جسمی مردان غالباً نسبت به زنان بیشتر است، بدین معنا است که خشونت همواره از ناحیه زوج علیه زوجه است؟ آیا زوجه نمی‌تواند خشونت کلامی علیه زوجه را انجام دهد؟
دکتر زهره رجبیان، دارای مدرک سطح ۴ از جامعه الزهرا و عضو هیئت علمی دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، در این یادداشت اختصاصی برای فقه معاصر، به واکاوی ابعاد خشونت علیه همسر و ابعاد گوناگون آن می‌پردازد. ادامه …
آینده‌پژوهی اگر در گذشته، نوعی تفریح و اسباب گذران وقت تلقی می‌شد و مردم با مراجعه به رمّالان و غیب‌گویان، تلاش داشتند تا صرفاً ظنّ و گمانی به آینده پیدا کنند؛ اما اکنون و با جدّی شدن هرچه بیشتر حکمرانی به‌مثابه سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری و اجرای قوانین در عرصه‌های گوناگون، آینده‌پژوهی اهمیتی مضاعف پیدا کرده است.
حال پرسش این است که آینده حکمرانی در فضای مجازی چگونه خواهد بود. حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدکاظم حقانی‌فضل معتقد است سرعت تحولات دنیای کنونی به‌اندازه‌ای است که حتی تحولات ده سال آینده را نیز به‌دشواری می‌توان پیش‌بینی کرد چه رسد به ۵۰ سال و ۱۰۰ سال آینده.
مدیر دانشنامه فقه معاصر اما پیش‌بینی جالبی پیرامون جایگاه دانش‌های دینی در حکمرانی فضای مجازی در آینده دارد. مشروح یادداشت اختصاصی این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم، به‌قرار زیر است:🔻 ادامه …