فقه اقتصاد، آن قدر وسیع و پرمسئله است که در فقه سنتی نیز نزدیک به ده باب فقهی را به خود اختصاص داده است. در این میان، قواعد فقه اقتصادی نیز کمک شایانی به منضبط و روشمند شدن این باب فقهی میکنند. یکی از عرصههای مهم فقه اقتصاد که در اقتصاد روز دنیا نیز نقش مهمی دارد، عرصه تأمین مالی است. حجتالاسلام احمد ارشاد، پژوهشگر فقه اقتصاد، در این یادداشت اختصاصی، قواعد فقهی تأمین مالی را مورد واکاوی قرار میدهد. ارتباط بین این قواعد و نظام اقتصادی اسلام، از نکات جذاب و کمتر بیان شده یادداشت وی است. ادامه …
عضو هیئتعلمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:
عدم ورود فقها به فقه اقتصاد را قبول ندارم!
مبادی فقه اقتصاد / ۳۱
فقه اقتصاد را شاید بتوان یکی از مؤثرترین و البته پربحثترین عرصههای فقههای نوپدید دانست. همین امر موجب شده است که چالشهای زیادی نیز فراروی آن باشد. دکتر محمدجواد توکلی که کارشناسی و کارشناسیارشد اقتصاد را از مؤسسه امام خمینی و دکتری فلسفه اقتصاد را از دانشگاه آراسموس روتردام اخذ کردهاست، در گفتگو با فقه معاصر، به این چالشها پرداخته است. وی در ادامه بحث از چالشها، گامهای لازم برای تدوین نظام اقتصادی اسلام را نیز بیان میکند. مشروح گفتگوی جذاب فقه معاصر با این عضو هیئتعلمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، از نگاه شما میگذرد: ادامه …
پژوهشگر فقه اقتصاد، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:
نگاه اسلام به اقتصاد، ابزاری است؛ برخلاف نظام سرمایهداری که نگاه اصالی به آن دارد
مبادی فقه اقتصاد / ۲۹
حجتالاسلاموالمسلمین امیرحسین صفاریان، دانشآموخته مجمع حوزوی مشکات است که سالهاست در این حوزه علمیه، به تدریس میپردازد. او به همراه چند تن از دانشآموختگان این مجتمع، چند سالی است که مباحث اقتصاد اسلامی را در گروه اقتصاد و حکمرانی مؤسسه راهبری برهان دنبال میکنند. او معتقد است برای ارائه پاسخهای کارآمد به پرسشهای فقه اقتصاد، باید مبانی و رویکردهای اساسی اسلام که نظام اقتصادی اسلام را تشکیل میدهد را کشف کرد؛ وگرنه در زمینی بازی میکنیم که متعلق به نظام اقتصادی اسلام نیست و هر چه استنباط کنیم نمیتواند کمکی به تشکیل جامعه اسلامی مطلوب بنماید. سخنان نو و کمتر گفتهشدة این پژوهشگر فقه اقتصاد که در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر مطرح کرد، از نگاه شما میگذرد:🔻 ادامه …
مدیر گروه اقتصاد و حکمرانی مرکز راهبری برهان، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:
اقتصاد اسلامی، مبتنی بر نظام اجتماعی است
مبادی فقه اقتصاد / ۳۰
حجتالاسلاموالمسلمین محمدهادی انصاریپور، پژوهشگر اقتصاد است که چند سالی است در این زمینه، به پژوهش و نگارش میپردازد. مدیر گروه اقتصاد و حکمرانی مرکز راهبری برهان، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر، از مبانی و پیشفرضهای فقه اقتصاد سخن گفت. او مهمترین مبنای اقتصاد اسلامی را ابتنای بر نظام اجتماعی میداند. به باور این استاد و پژوهشگر فقه اقتصاد، اقتصاد اسلامی، اقتصادی مردمی است، نه حکومتی و نه بخش خصوصی. مشروح این گفتگوی اختصاصی، بهقرار زیر است: ادامه …
تشکیل یک باب فقهی کارآمد و روشمند، نیازمند تبیین مبانی، پیشفرضها، قواعد فقهی اختصاصی و شبکه مسائل آن است. در این میان، قواعد فقهی اختصاصی کمک میکند تا آن باب فقهی، روشمند و منضبط شده و استدلالهای موجود در آن، منسجم و ضابطهمند باشند. حجتالاسلام دکتر سید حمید جوشقانی، دبیر گروه فقه اقتصاد پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، در این یادداشت اختصاصی به بیان برخی از قواعد فقه اقتصاد و ابعاد آن پرداخته است. مشروح یادداشت اختصاصی عضو هیئتعلمی گروه اقتصاد جامعه المصطفی قم، در پی میآید. ادامه …
مرحوم حجتالاسلاموالمسلمین سید منیرالدین حسینی، پدر جریان موسوم به «فرهنگستان» در کشور است؛ جریانی که سودای شیوه و محتوایی جدید در علوم انسانی و غیرانسانی را در سر میپرورانند. یکی از عرصههای مهم ورود مرحوم حسینی به علوم جدید، دانش اقتصاد بود. حجتالاسلام حسین مهدیزاده، نویسنده و پژوهشگر فرهنگستان علوم اسلامی، در این یادداشت اختصاصی، گزارشی کوتاه از تلاشهای مرحوم حسینی پیرامون اقتصاد اسلامی را ارائه کرده است. ادامه …
کتابشناسی فقه اقتصاد
گزارشی کوتاه از کتابهایی که بهطور کلی به فقه اقتصاد پرداختهاند
مبادی فقه اقتصاد / ۱۷
فقه اقتصاد اگرچه قرنهاست که در میان کتب فقهی مطرح میشود اما در دهههای اخیر خود را بهعنوان یک باب فقهی مستقل نشان داده است. در رابطه موضوعات گوناگون این باب فقهی، کتابها و مقالات متعددی نگاشته شده است اما کتابهای کمی هستند که به این باب فقهی، بهصورت کلی و از دید کلان بپردازند. در زیر گزارشی کوتاه از کتابهایی که به فقه اقتصاد، بهصورت کلان پرداختهاند، در دو بخش کتابهای فارسی و کتابهای عربی تقدیم میشود. ادامه …
عضو هیئتعلمی گروه اقتصاد مؤسسه امام خمینی، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:
باید از «فقه ضوابطی»، بهسوی «فقه مقاصدی» حرکت کنیم!
مبادی فقه اقتصاد / ۱۶
فقههای نوپدید اگرچه در بسیاری موارد، لاغر و ضعیف به نظر میرسند اما فقه اقتصاد بهمقتضای پشتوانه بیش از هزارساله ورود فقها به مباحث اقتصادی فقه، از حجم و فربهی مناسبی برخوردار است. بااینوصف، حضور جدی فقه اقتصاد اسلامی در عرصه بینالملل، آرزوی دور و درازی به شمار نمیآید. دکتر محمدجواد توکلی اما معتقد است برای این امر، لازم است تغییراتی در رویکرد و روش فقه اقتصاد انجام شود. استادیار گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی که دکترای فلسفه اقتصاد را از دانشگاه آراسموس روتردام دریافت کرده است، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر، از بایستههای فقه اقتصاد برای حضور جدی در عرصه بینالملل سخن گفته است.
مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با این عضو هیئتعلمی گروه اقتصاد مؤسسه امام خمینی(ره) در پی میآید: ادامه …
نگاهی به کتاب «فقه و حقوق قراردادها (ادله عام قرآنی)»؛
بحثی بهجای «حدیث تحفالعقول»!
پرونده مبادی فقه اقتصاد/12
مبادی فقه اقتصاد / ۰
جاى تعجب است كه برخى فقيهان بزرگ چون شيخ مرتضى انصارى، «مكاسب» خود را با حديث تقسيم مكاسب، معروف به حديث «تحفالعقول» و چند حديث ضعيف ديگر شروع كردهاند و از ارائه بحثى عام در مورد آيات مقبول همگان كه استفاده از آنها را در دهها مورد در دستور كار دارند، خودداری كردهاند؛ درحالیکه حديث منقول از تحفالعقول مرسل، مضطرب، منقول به معنا و برخی فقرات آن مورد اعراض اصحاب است. ادامه …
گزارش کتاب شهید استاد مرتضی مطهری در نظام اقتصادی اسلام
سرمایهداری؛ بهمثابه مادر مسائل مستحدث اقتصاد
پرونده مبادی فقه اقتصاد/14
مبادی فقه اقتصاد / ۰
شاید بتوان گفت کتاب «نظری به نظام اقتصادی اسلام» در کنار کتاب «مسئله حجاب»، جنجالیترین کتب استاد شهید مرتضی مطهری به شمار میآیند. این اتهام که استاد شهید در این کتاب، عملاً نظریه اقتصادی سوسیالیسم را پذیرفتهاند، سالهاست در محافل علمی مطرح شده و موجب نقض و ابرامهای فراوانی گردیده است. در زیر، گزارشی کوتاه از این کتاب که پس از شهادت استاد مطهری منتشر شده است میآید. ادامه …