آیت‌الله دکتر سید مصطفی محقق داماد، اگرچه بیشتر به دانش حقوق شهره است؛ اما مدت‌هاست که به موضوعات فقه پزشکی نیز علاقه نشان داده است. مدیرمسئول فصلنامه «فقه پزشکی»، در این کتاب تلاش دارد تا کلیات فقه پزشکی، مسائل نوین آن و برخی الزامات اخلاقی پزشکی را بیان کند. این کتاب اگرچه به تمام مسائل فقه پزشکی نمی‌پردازد اما باتوجه‌به زمان انتشار خود، گامی مهم و آغازین برای پرداخت به مباحث فقه پزشکی به شمار می‌آید. گزارشی کوتاه از محتوای این کتاب، در پی می‌آید. ادامه …
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد محمدی‌قائینی، زاده ۱۳۳۹ تهران و استاد قدیمی دروس سطح و خارج حوزه علمیه قم است. او به گفته خودش، تمام دروس حوزوی را از مقدمات تا خارج تدریس کرده است؛ همین امر او را به یکی از جامع‌ترین اساتید حوزه علمیه قم بدل کرده است. وی چند سالی است که درس خارج فقه پزشکی را آغاز کرده است و به پژوهش در این باب نوپدید فقهی می‌پردازد. با او پیرامون مبانی و پیشفرضهای فقه سلامت و پزشکی گفتگو کردیم. او که سابقه سفرهای مطالعاتی و تبلیغی به کشورهای گوناگون جهان را داشته است، معتقد است بدون قوه اجتهاد و البته ارتباطات بین المللی و آگاهی از جدیدترین یافته‌های دانش پزشکی، نمی‌توان پرسش‌های این باب فقهی را به درستی و به صورت کارآمد پاسخ داد. وی همچنین وجود رویکرد تنجیزی و تعذیری در دانش اصول فقه را مانع از نیل به پاسخ‌های کارآمد و حقائق موجود در فقه پزشکی می‌داند. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با عضو شورای علمی گروه «فقه سلامت و پزشکی» پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، در پی می‌آید: ادامه …
برای حضور فقه سلامت و پزشکی، به‌عنوان یک بازیگر مهم در میان مکاتب گوناگون پزشکی، مستلزم این است که اولاً بایسته‌های حضور بین‌المللی دانش‌ها شناخته شود و ثانیاً مزایای رقابتی این باب فقهی به‌دقت شناسایی گردد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسین ادبی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه مشهد، در این یادداشت اختصاصی، به بیان ابعاد و بایسته‌های فقه سلامت و پزشکی، برای حضور در عرصه بین‌الملل می‌پردازد. ادامه …
آیت‌الله محمد محمدی‌قائنی، زاده ۱۳۴۴ نجف اشرف، پس از سال‌ها حضور در عراق و استفاده از اساتید بزرگ این حوزه از جمله مرحوم آیت‌الله خویی، راهی قم شد و در درس آیات میرزاجواد تبریزی، وحیدخراسانی و منتظری حضور یافت. وی بیش از ۱۵ سال است که درس خارج فقه و اصول را در حوزه علمیه قم تدریس می‌کند. او همچنین بیش از ده سال است که درس خارج فقه پزشکی را به صورت عمومی و در مرکز فقهی ائمه اطهار قم برگزار می‌کند. حاصل این دروس، مجموعه دو جلدی «المبسوط فی فقه المسائل المعاصرۀ: المسائل الطبّیّۀ» است که به برخی از مباحث نوپدید فقه پزشکی می‌پردازد. در زیر گزارشی محتوایی از این کتاب دو جلدی که برگرفته از مدخلی به همین نام در دانشنامه فقه معاصر است، از نگاه شما می‌گذرد: ادامه …
مسائل فقه پزشکی اگرچه قرن‌هاست که در دروس خارج مطرح است اما از عمر دروس مستقل خارج فقه سلامت و پزشکی، کمتر از ده سال می‌گذرد. این البته بدین معنا نیست که مسائل فقه پزشکی تا پیش از ده سال پیش اصلاً در دروس خارج مطرح نبوده‌اند؛ بلکه علاوه بر مسائلی که در ابواب سنتی فقه نظیر کتاب مکاسب، کتاب النکاح، کتاب الضمان، کتاب الاجاره و مانند آن مطرح می‌شده‌اند، برخی از مسائل نوپدید این باب فقهی نیز در ضمن دروسی که به مسائل مستحدثه می‌پرداخته‌اند مطرح بوده است. به‌عنوان نمونه، آیت‌الله مکارم شیرازی در سال ۱۳۷۴، مقوله مرگ مغزی یا مرگ ترحمی (اتانازی) را در درس خارج فقه خود مطرح نموده است؛ لکن ایجاد دروس خارجی تحت عنوان فقه پزشکی، در دهه گذشته متداول شده است. در زیر گزارشی از اساتید دروس خارج فقه پزشکی و مباحثی از فقه پزشکی که در دروس خارج فقه آنها مطرح شده است می‌آید. ادامه …
لاضرر قاعده‌ای است که از دیرباز به‌عنوان یک قاعده مهم فقهی، و از منظر برخی، اصولی مطرح بوده است. اهمیت این قاعده تا بدان جاست که کتاب‌های مستقل متعددی پیرامون بررسی ابعاد آن نگاشته شده است. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این قاعده، در فقه پزشکی است. در مسائل گوناگون فقه پزشکی، از سقط‌جنین گرفته تا پیوند اعضا و ضمان طبیب ماهر، به این قاعده استدلال شده است. در زیر برخی کاربردهای این قاعده در فقه پزشکی، که برگرفته از مقاله «قاعده فقهی لاضرر و کاربرد آن در فقه پزشکی» نگاشته محمد عدنانی که در مجله «پژوهش‌نامه فقهی»، شماره ۳، سال ۱۳۹۲ منتشر شده است، از نگاه شما می‌گذرد: ادامه …
طب اسلامی، در سال‌های اخیر، بار دیگر معرکه آرا شده و موافقان و مخالفان بسیاری را به خود دیده است. دراین‌رابطه اما کمتر به مبانی و پیش‌فرض‌ها و به تعبیر مدرن آن، «فلسفه طب اسلامی» پرداخته شده است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمدرضا شریعتمدار جزایری، مدرس دانشگاه باقرالعلوم، در این یادداشت اختصاصی، به چیستی، ابعاد و تاریخچه طب اسلامی و آنچه از آن، به‌عنوان مبانی و پیشفرضهای طب اسلامی یاد می‌شود پرداخته است. ادامه …
حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمدعلی قانع، زاده ۱۳۴۳ یزد و از دانش آموختگان دانشگاه امام صادق (ع) است. او تقریباً پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه، به‌عنوان عضو هیئت علمی در همان دانشگاه مشغول به کار شد و تاکنون مسؤولیت های گوناگونی را در آنجا به عهده گرفته است. دکتر قانع اگر بیشتر در فقه ارتباطات و رسانه به پژوهش پرداخته و مدتی نیز معاونت پژوهش دانشکده ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) را به عهده داشته است، اما علاقه وی به موضوعات نوپدید فقهی به خصوص قواعد فقه‌های معاصر، وی را به یکی از صاحبنظران در این عرصه بدل کرده است. با او پیرامون قواعد فقه سلامت و پزشکی به گفتگو پرداختیم. وی معتقد است فقه سلامت و پزشکی قواعد اختصاصی که در سایر ابواب فقهی به کار نیایند، ندارد؛ اما قواعد فقهی زیادی هستند که کاربرد فراوانی در این باب فقهی نوپدید دارند. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با رئیس سابق دانشگاه آزاد اسلامی غنا، در پی می‌آید: ادامه …
دانشنامه فقه پزشکی، یکی از جامع‌ترین آثار منتشرشده پیرامون فقه پزشکی است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی قاسمی که سال‌هاست حوزه پژوهشی خود را فقه پزشکی قرار داده است، در این نگاشته تلاش کرده است تا مهم‌ترین مسائل و قواعد فقه پزشکی و دیدگاه فقیهان پیرامون آن را گزارش کند. این اثر اگرچه فاقد ادبیات دانشنامه‌ای است اما تلاشی ارزشمند برای مسئله‌شناسی و آشنایی با احکام مسائل جدید فقه پزشکی است. گزارشی از مهم‌ترین مطالب این کتاب که برگرفته از دانشنامه فقه معاصر است، از نگاه شما می‌گذرد: ادامه …
یکی از مسائل مهم و نگران‌کننده در مسائل مستحدثه به‌صورت عام، و در مسائل فقه پزشکی به‌صورت خاص، این است که فقیهان در صدد تأیید و تحلیل مسائل نوظهور بر بیایند؛ و به تعبیر دیگر انتظار جامعه پزشکی این است که فقه و فقیهان همگام و هم‌زمان با پیشرفت پزشکی، آنها را تأیید و در هر موضوعی یک وجه شرعی حلال پیدا کنند. ادامه …