درگاه جامع فقه معاصر

دکتر مهدی مقدادی داوودی، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:

اصول عملیه شرعی عمدتاً برای حل مسائل شرعی و ایجاد عذر نزد شارع هستند، اما در مواردی می‌توان از این اصول برای اثبات امور دنیوی و موضوعات حقوق مدنی نیز بهره برد، به شرط آنکه با اصول حقوقی و معیارهای قانونی سازگاری داشته باشند.
یکی از چالش‌های فقه و حقوق اسلامی، میزان استفاده از اصول عملیه برای حل مسائل آن است. از سویی، اطلاق ادلّۀ حجیت اصول عملیه، آن را در موارد شک و فقدان دلیل معتبر، به‌صورت مطلق حجت می‌کند و از سویی، استفاده زیاد از آن در فقه و حقوق، این دو دانش را عالم واقع دور می‌سازد و همچون رسالت اصلی اصول علمیه، صرفاً عذری را نزد شارع به ارمغان می‌آورد، بی آن که سودای رسیدن به واقع را داشته باشد.
در گفتگوی اختصاصی با دکتر مهدی مقدادی داوودی، جایگاه اصول عملیه در فقه و حقوق مدنی را به بحث گذاشته‌ایم.
مشاهده متن کامل گفتگو:🔻 ادامه …

مصطفی دُرّی

آیا اینکه برای تشخیص یک موضوع فقهی باید به کارشناس مرتبط با آن موضوع مراجعه کرد، به معنای حجیت قول آن کارشناس است یا آنکه فقیه باید از قول آن کارشناس قانع شود و در حقیقت آنچه حجت است تشخیص و قطع فقیه است؟
در هنگام اختلاف میان کارشناسان تشخیص آن موضوع، چه باید کرد؟ اساساً مراد از کارشناس، چه کسی است؟ آیا مراد، غالب کارشناسان آن موضوع هستند یا متدینین آنها یا همه آنها یا…؟ ادامه …

مصطفی دُرّی

آیا اقتصاد مساوی با قراردادهای مالی است و به‌تبع، فقه اقتصاد نیز همان فقه قراردادها یا اعم از آن است؟ شاید بتوان گفت پیش‌فرض تمام یا غالب فقه اقتصاد پژوهان بر این‌همانی میان این دو یا اعم بودنِ اولی نسبت به دومی است؛ درحالی‌که به نظر می‌رسد اقتصاد، اساساً غیر از قراردادهای مالی است. اقتصاد شامل مباحث کلی مالی مانند جایگاه بانک، بورس، مسئله تورم، مسئله پول و مانند آن است که نه اختصاص به قرارداد خاصی دارد و نه مختص به قراردادها هستند.
مشاهده متن کامل پرونده:🔻 ادامه …

استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد مطرح کرد:

سومین نشست تخصصی مدرسه عالی سطح چهار حوزه علمیه خراسان به مناسبت هفته پژوهش با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن ملکی خراسانی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد برگزار شد. استاد ملکی در این نشست پیرامون «ضرورت موضوع‌شناسی در فقه» سخن گفت و به تبیین و بررسی واژه «موضوع» در لغت و قرآن کریم، معنای اصطلاحی «موضوع»، رابطه موضوع با فعل مکلف، رابطه «لِم شناسی» و موضوع‌شناسی، منابع شناخت «موضوع» در فقه آل محمد (ص) پرداخت. آنچه می‌خوانید تقریر «علی محدث اردبیلی» از این ارائه است. ادامه …

مجید رضایی دوانی

حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر مجید رضایی دوانی، زاده ۱۳۳۹ کازرون، یکی از مهم‌ترین پژوهشگران و اساتید فقه اقتصاد کشور به شمار می‌آید. عضو توأمان شورای فقهی بورس و بانک مرکزی، در این یادداشت شفاهی، به دنبال بیان مهم‌ترین چالش‌های فقه اقتصاد است. به باور این عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه مفید، عدم فهم موضوعات اقتصادی و ناآشنایی با علوم روز، از مهم‌ترین چالش‌های فقه اقتصاد به شمار می‌آیند.
مشاهده کامل یادداشت شفاهی متن: 🔻 ادامه …

مدیر حوزه علمیه قزوین مطرح کرد:

وظیفه اصلی حوزه علمیه، بسط و گسترش ابواب فقهی در جامعه و تعیین شرایط و ضوابط حکومت دینی برای اداره جامعه است. در همین راستا حوزه‌های علمیه باید کمیته‌ای متشکل از نخبگان و نظریه‌پردازان برای تدوین علمی بحث فقه حکومتی تشکیل دهند.
بدین منظور پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل برای تبیین نقشه راه در این موضوع، سلسله مصاحبه‌هایی را با مدیران حوزه‌های علمیه سراسر کشور انجام می‌دهد.
این بار با مدیر حوزه علمیه استان قزوین جناب حجت‌الاسلام علی عباسی به گفت‌وگو نشسته‌اند. ایشان معتقدند شیعه دارای فقهی کارآمد است؛ یعنی فقه ما در هر زمانی دارای کارایی کافی است.
وظیفه این کارایی روشن کردن وظایف ما در مقابل حکومت، افراد جامعه، دشمنان و مستضعفان است. آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح مطالب مطرح شده در این گفت‌وگو است:🔻 ادامه …

تعریف و روش مذهب اقتصادی اسلام

کرسی علمی‌ترویجی با موضوع «تعریف و روش مذهب اقتصادی اسلام»، روز شنبه ششم آذر ۱۴۰۰، توسط گروه اقتصاد پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به‌صورت مجازی برگزار شد. در این نشست که به دبیری حجت‌الاسلام والمسلمین احمدعلی یوسفی برگزار شد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید حسین میرمعزی، به ارائه بحث پرداخت. ناقدان این نشست نیز حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر غلامرضا مصباحی مقدم و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مجید رضایی دوانی بودند. گزارش تفصیلی این نشست، از نگاه شما می‌گذرد:🔻 ادامه …

شناخت موضوع، به معنای استخراج جنس و فصل نیست!

حجت‌الاسلام محمد سعید جواهری، معاون علمی‌پژوهشی مرکز موضوع‌شناسی احکام فقهی، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، به بیان چیستی، چرایی و اهمیت علم موضوع‌شناسی احکام فقهی پرداخت و اظهار داشت: منظور از موضوع‌شناسی این است که ابعاد و زوایای یک گزاره فقهی غیر از آنچه محمول قضیه بوده و به‌عنوان حکم نامیده می‌شود، مورد بررسی و شناسایی قرار گیرد؛ بنابراین پژوهشگران در این عرصه باید حول محور عناصر تشکیل‌دهنده موضوعات و نیز قیود و شروط دخیل در موضوع به تحقیق و پژوهش بپردازند.
معاون علمی‌پژوهشی مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی با بیان این‌که قلمرو موضوع‌شناسی احکام فقهی بسیار گسترده و پهناور است، افزود: در میان حوزویان مشهور شده است که تعیین موضوع و مصداق شأن فقیه نبوده و از دایره فتاوای مراجع تقلید خارج است؛ این سخن تا جایی صحت دارد که مراد، تعیین مصادیق جزئی باشد.
مشاهده متن کامل گفتگو: ادامه …

در «فلسفه اقتصاد اسلامی» از تفاوت میان مکتب، نظام و علم اقتصاد سخن گفته‌ام

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید حسین میرمعزی از دهه هفتاد که تحصیلات خود را در رشته اقتصاد در دانشگاه مفید آغاز کرد تاکنون در عرصه اقتصاد اسلامی و فقه اقتصاد، به پژوهش و تدریس مشغول است. یکی از مهم‌ترین کتاب‌های وی در عرصه اقتصاد اسلامی، کتاب «فلسفه اقتصاد اسلامی» است که توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد و جوایزی را نیز برای وی به همراه داشت. خبرگزاری مهر، در خصوص این کتاب، گفتگویی با وی ترتیب داده است که از نگاه شما می‌گذرد. شایان ذکر است که این گفتگو در مراحل پایانی پژوهش این کتاب و پیش از انتشار آن، انجام شده است.
مشاهده متن کامل گفتگو:🔻 ادامه …

موضوع‌شناسی به عهده فقیه است نه کارشناس!

روزنامه فرهیختگان در گفتگو با استاد سید سجاد ایزدهی، به بحث پیرامون موضوع فقه، حدود آن، مقتضیات زمان و نحوه تطبیق آن با حکمرانی پرداخته است. بخشی از این گفتگو، به چالش‌های جریان نواندیشی در موضوع‌شناسی در فقه معاصر اختصاص پیدا کرده است که در زیر می‌آید:🔻 ادامه …