«قواعد فقه قضایی» اثر دکتر سید مصطفی محقق داماد، نخستین‌بار در سال ۱۳۷۷ چاپ شده است. ویراست دوم این اثر سال ۱۳۸۷ در جشنواره بین المللی فارابی برنده جایزه رتبه اول فقه و اصول گریده و به سال ۱۳۹۸ به چاپ هفتم رسیده است. در زیر گزارشی از محتوای این کتاب ارائه می‌شود. ادامه …
آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، یکی از کسانی است که هم در مقام پژوهش و تدریس به مباحث فقه قضا پرداخته است و هم در مقام اجرا و مسئولیت قضایی. زادۀ ۱۳۲۶ تبریز، بلافاصله پس از انقلاب اسلامی، به قاضی شرع و ریاست کل دادگاه‌های انقلاب اسلامی آذربایجان‌های غربی و شرقی و اردبیل (که آن زمان هنوز استان مستقلی نبود) منصوب شد. سپس، با شهادت آیت‌الله قدوسی، به دادستانی کلی انقلاب اسلامی رسید و دو سال در این مسئولیت باقی ماند. داماد آیت‌الله نوری همدانی، همزمان با تصدی مسؤولیتهای گوناگون در کشور، به تدریس و پژوهش نیز می‌پرداخت. کتاب «میزان القضاء فی الکتاب و السنۀ و عندالعقلاء» حاصل دروس خارج فقه قضا این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم است. با او که از بیماری نیز رنج می‌برد، پیرامون چیستی و ابعاد فقه قضا گفتگو کردیم. او در کنار پاسخ به سوالات فقهی ما، خاطرات و نکات کمتر گفته شده‌ای از ایام مسؤولیتش در دادستانی کل کشور گفت که اگرچه جذاب بود اما چون مرتبط با موضوع این گفتگو نبود منتشر نشد. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با این استاد و پژوهشگر قضا، در پی می‌آید: ادامه …
«کتاب «القضاء من کتاب تحقیق الدلائل فی شرح تلخیص المسائل» اثر حاج ملاعلی کنی طهرانی است که به همت گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در ۵ جلد منتشر شده است. این کتاب از آثار گران‌سنگی است که در موضوع قضا به زبان عربی نگاشته شده و شیخ آقابزرگ تهرانی در توصیف آن گفته است: «این کتاب بنا بر تمام اقوال کسانی که آنها را درک کرده‌ایم، از جواهر، دقیق‌تر و استوارتر است». نوشته حاضر، گزارش اجمالی از محتوای این اثر گران‌سنگ است. ادامه …
فقه قضا آن قدر در میان ابواب فقه معاصر، سابقه دارد که اکنون لازم باشد پیرامون روش‌شناسی و موضوع‌شناسی آن گفتگو کنیم. این باب فقهی اگرچه از دیرباز مطرح بوده است اما آن قدر موضوعات معاصر به آن اضافه شده است که اندراج آن به‌عنوان یکی از ابواب فقه معاصر را روا می‌سازد. حجت‌الاسلام علی محمدی‌جورکویه، دانشیار گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی معتقد است چالش مهم فقه قضا، عدم توجه جدی به موضوع‌شناسی و اقتضائات زمان و مکان است. به باور او که رشته تخصصی‌اش، جزا و جرم‌شناسی است، اقتضائات جدیدی فقه قضا به لحاظ موضوعات و ابعاد نوپدید موضوعات قدیمی، در کتب فقه قضا منعکس نشده‌اند و همین امر، موجب ناکارآمدی فتاوای قضایی یا احیاناً تهافت بین آنها شده است. عضو شورای علمی گروه «فقه قضا و جزا»ی پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، چاره را موضوع‌شناسی دقیق و تلاش برای کشف نظام حقوقی اسلام می‌داند. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر، با این استاد و پژوهشگر فقه قضا، به‌قرار زیر است: ادامه …