اشاره: قضاوت، دادرسی و دادستانی، یکی از ضرورت‌های زندگی اجتماعی است؛ چه اینکه تعرض به حدود الهی و پایمال نمودن حقوق دیگران در جوامع امر طبیعی است. ادیان الهی و نظامات حقوقی برای رسیدگی به تخلفات حقوقی، کیفری و جنایی … ادامه …
از مجموعه سیره و سنت پیامبر اکرم (ص) استفاده می‌شود که آن حضرت در چگونگی مواجهه با جرایم، درصدد ارائه الگوی خاص رفتاری بوده‌اند که این الگوی رفتاری از یک سری بایدها و نباید تبعیت می‌کرده است. برخی از این بایدونبایدها نسبت به انواع جرم و رفتارکنندگان از قبیل متهم، شاکی و دادرس، مشترک است و برخی از بایدونبایدها نسبت به نوع جرم و سمت افراد، متغیر است. ادامه …
سید علیرضا حسینی
مزایا، بایسته‌ها و گام‌های فقه‌القضا برای حضور در عرصه بین‌الملل
پرونده مبادی فقه قضا/22
امروزه دستگاه قضایی موفق، دستگاهی است که بتواند از خبرگان، کارشناسان، متخصصان و روش‌ها و دستگاه‌های جدید اثبات جرم، برای حل دعاوی و کشف صحت و سقم مدعیات استفاده کند. امروزه در دادگاه، دیگر لعان، مطرح نیست بلکه برای کشف نسبت، از آزمایش دی‌ان‌ای استفاده می‌کنند. ادامه …
استاد و پژوهشگر فقه قضایی، در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:
فقه قضای اسلامی، از معدود مکاتبی است که اقتضای بین‌المللی شدن را دارد
پرونده مبادی فقه قضا/21
اشاره: دانشیان فقه قضا، گاه آن قدر درگیر چالش‌های ملی و داخلی می‌شوند که از ظرفیت بین‌المللی این باب فقهی غفلت می‌کنند. شاید همین امر بوده است که تاکنون حتی گفتمان بین‌المللی شدن فقه قضا نیز مطرح نشده است. حجت‌الاسلام … ادامه …
اشاره: حجت‌الاسلام‌والمسلمین حجتﷲ فتحی، زاده ۱۳۴۶ آمل و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است. او در کنار تحصیلات حوزوی و اتمام دروس خارج در محضر اساتید بزرگ حوزه علمیه قم، دروس دانشگاهی را نیز در رشته حقوق … ادامه …
آیت‌الله رحمانی فرد طی یادداشتی شفاهی بررسی کرد:
فقه‌القضاء؛ تأسیسی، نه امضایی
پرونده مبادی فقه قضا/19
فقه قضاء اسلامی، اگرچه قرن‌هاست مورد بحث و گفتگوی فقها قرار دارد، اما هنوز هم ابعاد ناگفته‌ای دارد که لازم است به آن پرداخته شود. یکی از این ابعاد، مبانی و پیش‌فرض‌های این دانش است؟ اینکه آیا این باب فقهی، مخترع شارع است یا امضای روش‌های قضایی ادیان و امت‌های گذشته؟ چه مبانی در ذهن فقها برای واکاوی گزاره‌های فقه قضا وجود دارد؟ آیت‌الله رحمانی فرد (سبزواری) که سال‌ها در مرکز تخصصی قضاء، به تدریس فقه قضا مشغول بوده است، در این یادداشت شفاهی، به این پرسش‌ها پاسخ داده است. مشروح این یادداشت اختصاصی به‌قرار زیر است: ادامه …
حجت‌الاسلام دکتر سید محمد موسوی صدیق در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:
نصوص قضائی، امضایی هستند نه تأسیسی
پرونده مبادی فقه قضا/۱۸
حجت‌الاسلام دکتر سید محمد موسوی صدیق، هم دروس حوزوی را خوانده است، هم مباحث فقه قضایی را آموخته است و هم چند سالی است که به‌عنوان قاضی رسمی دادگستری شهر تهران به فعالیت می‌پردازد. همین امر او را یکی از بهترین افراد برای گفتگو پیرامون چالش‌های فقه قضا قرار می‌دهد. رئیس شعبه ۲۴۸ دادگاه حقوقی تهران معتقد است آنچه در کتاب‌های فقه قضا مندرج است، کاربرد زیادی در دادگاه‌ها ندارد و غالب موضوعاتی که در دادگاه‌ها مورد ابتلا است، در کتب فقه قضا بحث نشده است. به باور این قاضی دادگستری شهر تهران، شرط اجتهاد برای قضات، امروزه هیچ کاربردی ندارد و چیزهای دیگری برای قضاوت مهم هستند که با اجتهاد، فراهم نمی‌شوند. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با این پژوهشگر و قاضی دادگستری، در پی می‌آید: ادامه …
گزارش کتاب «قواعد فقه؛ بخش قضایی»، اثر دکتر سید مصطفی محقق داماد
قواعد فقه قضا، با زبان حقوق
پرونده مبادی فقه قضا/۱۷
«قواعد فقه قضایی» اثر دکتر سید مصطفی محقق داماد، نخستین‌بار در سال ۱۳۷۷ چاپ شده است. ویراست دوم این اثر سال ۱۳۸۷ در جشنواره بین المللی فارابی برنده جایزه رتبه اول فقه و اصول گریده و به سال ۱۳۹۸ به چاپ هفتم رسیده است. در زیر گزارشی از محتوای این کتاب ارائه می‌شود. ادامه …
آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی در گفتگوی اختصاصی با فقه معاصر:
فقه قضا با برخی ابواب فقه، همپوشانی دارد!
پرونده مبادی فقه قضا/16
آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، یکی از کسانی است که هم در مقام پژوهش و تدریس به مباحث فقه قضا پرداخته است و هم در مقام اجرا و مسئولیت قضایی. زادۀ ۱۳۲۶ تبریز، بلافاصله پس از انقلاب اسلامی، به قاضی شرع و ریاست کل دادگاه‌های انقلاب اسلامی آذربایجان‌های غربی و شرقی و اردبیل (که آن زمان هنوز استان مستقلی نبود) منصوب شد. سپس، با شهادت آیت‌الله قدوسی، به دادستانی کلی انقلاب اسلامی رسید و دو سال در این مسئولیت باقی ماند. داماد آیت‌الله نوری همدانی، همزمان با تصدی مسؤولیتهای گوناگون در کشور، به تدریس و پژوهش نیز می‌پرداخت. کتاب «میزان القضاء فی الکتاب و السنۀ و عندالعقلاء» حاصل دروس خارج فقه قضا این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم است. با او که از بیماری نیز رنج می‌برد، پیرامون چیستی و ابعاد فقه قضا گفتگو کردیم. او در کنار پاسخ به سوالات فقهی ما، خاطرات و نکات کمتر گفته شده‌ای از ایام مسؤولیتش در دادستانی کل کشور گفت که اگرچه جذاب بود اما چون مرتبط با موضوع این گفتگو نبود منتشر نشد. مشروح گفتگوی اختصاصی فقه معاصر با این استاد و پژوهشگر قضا، در پی می‌آید: ادامه …
محمدصادق ابراهیمی: نگاهی به کتاب «القضاء من کتاب تحقیق الدلائل فی شرح تلخیص المسائل»؛
کتابی که همه می‌گویند از «جواهر» دقیق‌تر است!
پرونده مبادی فقه قضا/15
«کتاب «القضاء من کتاب تحقیق الدلائل فی شرح تلخیص المسائل» اثر حاج ملاعلی کنی طهرانی است که به همت گروه فقه و اصول بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در ۵ جلد منتشر شده است. این کتاب از آثار گران‌سنگی است که در موضوع قضا به زبان عربی نگاشته شده و شیخ آقابزرگ تهرانی در توصیف آن گفته است: «این کتاب بنا بر تمام اقوال کسانی که آنها را درک کرده‌ایم، از جواهر، دقیق‌تر و استوارتر است». نوشته حاضر، گزارش اجمالی از محتوای این اثر گران‌سنگ است. ادامه …